Λιποκίνες και φλεγμονώδεις παράγοντες στο σηπτικό σύνδρομο

Abstract

Adipokines are implicated in systemic inflammation. However, their role in sepsis has not been thoroughly studied.Aim: To jointly study a major adipokine, adiponectin, its main isoform high molecular weight adiponectin (HMWA), novel adipokines (resistin, visfatin) and a major hepatokine (fetuin A) and their kinetics in critically ill patients with sepsis and to investigate their diagnostic and prognostic value as sepsis biomarkers.Materials and methods: In a prospective study, serum adiponectin, HMWA, resistin, visfatin and fetuin A were determined by ELISA in 102 critically ill patients within 48 hours from sepsis onset and one week after, and in 102 healthy controls matched on age, gender and month of enrollment. Results: Serum adiponectin and HMWA were significantly higher, while serum fetuin A was significantly lower in septic patients than controls (p<0.001). Among septic patients, those with septic shock and nonsurvivors presented lower fetuin A, but higher adiponectin and HMWA compared to patients with sepsis and survivors respectively, both at baseline and one week later (p<0.001). Fetuin A exhibited significant negative correlations with APACHE II, CRP, procalcitonin, adiponectin and IL-6 but a positive one with albumin. Lower fetuin A as well as lower serum kinetics of fetuin A and adiponectin but not HMWA were independently associated with 28-day mortality after adjustment for age, gender, BMI, APACHE II, septic shock and significant laboratory biomarkers. Serum resistin and visfatin were significantly higher in septic patients compared to controls, in septic shock compared to sepsis and in nonsurvivors compared to survivors (p<0.001). Both resistin and visfatin decreased significantly during the first week of sepsis (p<0.001). However, patients with septic shock presented a sustained elevation of both adipokines compared to patients with sepsis. Both adipokines were positively correlated with sepsis severity scores and lactate. Baseline visfatin was a better discriminator of sepsis and septic shock compared to C-reactive protein and procalcitonin. Sustained elevation of resistin and visfatin during the first week of sepsis was independently associated with 28-day mortality, after adjustment for significant clinical and laboratory biomarkers.Conclusions: Serum resistin, visfatin, adiponectin and fetuin A and their kinetics may be useful diagnostic and prognostic biomarkers in critically ill septic patients. More prospective studies are needed to elucidate their ontological and pathophysiological role in sepsis.

Οι λιποκίνες, βιολογικά δραστικά μόρια που παράγονται από τον λιπώδη ιστό, εμπλέκονται παθοφυσιολογικά στη συστηματική φλεγμονώδη απόκριση. Ωστόσο, ο ρόλος τους στη σήψη δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς.Σκοπός: Η από κοινού μελέτη των λιποκινών (αδιπονεκτίνη, υψηλού μοριακού βάρους αδιπονεκτίνη-HMWA, ρεζιστίνη, βισφατίνη) και της ηπατο-λιποκίνης φετουίνης Α καθώς και της κινητικής τους σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με σήψη και η διερεύνηση της διαγνωστικής και προγνωστικής τους αξίας. Υλικό και μέθοδοι: Σε μία προοπτική μελέτη προσδιορίστηκαν στον ορό με ανοσοενζυμικές δοκιμασίες η ολική αδιπονεκτίνη, η HMWA, η ρεζιστίνη, η βισφατίνη και η φετουίνη Α σε 102 βαρέως πάσχοντες ασθενείς εντός 48 ωρών από την εμφάνιση της σήψης και μία εβδομάδα μετά, καθώς και σε 102 υγιείς μάρτυρες εξομοιωμένους ως προς το φύλο, την ηλικία και τον χρόνο ένταξης στη μελέτη. Αποτελέσματα: Η ολική αδιπονεκτίνη και η HMWA ήταν σημαντικά υψηλότερες, ενώ η φετουίνη Α ήταν σημαντικά χαμηλότερη στον ορό των ασθενών σε σύγκριση με τους μάρτυρες (p<0,001). Οι ασθενείς που εμφάνισαν σηπτική καταπληξία κατά την ένταξη στη μελέτη καθώς και οι ασθενείς που απεβίωσαν εντός 28 ημερών παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα φετουίνης Α στον ορό, αλλά υψηλότερη ολική αδιπονεκτίνη και HMWA σε σύγκριση με τους ασθενείς με σήψη και τους επιζήσαντες αντίστοιχα, τόσο κατά την είσοδο στη μελέτη όσο και μία εβδομάδα μετά (p<0,001). Η φετουίνη Α παρουσίασε αρνητική συσχέτιση με τον δείκτη APACHE II, τη CRP, την προκαλσιτονίνη, την αδιπονεκτίνη και την ιντερλευκίνη 6, αλλά θετική συσχέτιση με την αλβουμίνη. Η μικρότερη τιμή φετουίνης Α καθώς και η μικρότερη ποσοστιαία μεταβολή της φετουίνης Α και της αδιπονεκτίνης, αλλά όχι της HMWA, κατά την πρώτη εβδομάδα βρέθηκαν να αποτελούν ανεξάρτητους προγνωστικούς παράγοντες θνητότητας 28 ημερών, μετά από αμοιβαίο έλεγχο για την ηλικία, το φύλο, τον Δείκτη Μάζας Σώματος, το APACHE II, τη σηπτική καταπληξία και σημαντικούς εργαστηριακούς δείκτες. Η ρεζιστίνη και η βισφατίνη ορού ήταν σημαντικά υψηλότερες στους ασθενείς σε σύγκριση με τους μάρτυρες, στη σηπτική καταπληξία σε σύγκριση με τη σήψη και στους θανόντες σε σύγκριση με τους επιζήσαντες (p<0,001). Και οι δύο λιποκίνες παρουσίασαν σημαντική μείωση κατά την πρώτη εβδομάδα της σήψης (p<0,001). Ωστόσο, οι ασθενείς με σηπτική καταπληξία κατά την ένταξη στη μελέτη διατήρησαν τα υψηλά επίπεδα ρεζιστίνης και βισφατίνης την πρώτη εβδομάδα σε σύγκριση με τους ασθενείς με σήψη. Τόσο η ρεζιστίνη όσο και η βισφατίνη παρουσίασαν θετική συσχέτιση με τις κλίμακες βαρύτητας και με το γαλακτικό. Η βισφατίνη ορού κατά την ένταξη στη μελέτη αποτελούσε καλύτερο διαγνωστικό δείκτη για τη διάκριση της σήψης από τη σηπτική καταπληξία σε σύγκριση με τη CRP και την προκαλσιτονίνη. Η διατήρηση υψηλών επιπέδων ρεζιστίνης και βισφατίνης ορού κατά την πρώτη εβδομάδα της σήψης βρέθηκε να αποτελεί ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα θνητότητας 28 ημερών, μετά από αμοιβαίο έλεγχο για κλινικούς και εργαστηριακούς δείκτες.Συμπεράσματα: Η ρεζιστίνη, η βισφατίνη, η ολική αδιπονεκτίνη και η φετουίνη Α στον ορό καθώς και η κινητική τους κατά την πρώτη εβδομάδα της σήψης μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμους διαγνωστικούς και προγνωστικούς βιοδείκτες σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με σήψη. Απαιτούνται περισσότερες προοπτικές μελέτες για την αποσαφήνιση του ρόλου τους στη σήψη.