Το ελληνικό εργατικό κίνημα στη Δυτική Μικρά Ασία, 1876-1914: η περίπτωση των εργαζομένων σε μεταλλεία και σιδηροδρόμους

Abstract

During the summer of 1908 a wave of strikes swept the Ottoman Empire following the recent outburst of the Young Turk movement. In western Asia Mi-nor, a series of demands were then submitted by the employees and the workers to the european managements of the mine and railway companies. The re-quested demands varied from wage raises and reduced working hours to better working conditions including access to care and pension rights. Moreover, in some cases the workers requested the dismissal of the general director and also of the chiefs of the departments, all of european origin. The companies tried to alarm the ottoman government towards preserving the public order and secur-ing european capital. Government representatives and members of the Commit-tee of Union and Progress got implicated in the negotiations preceding the disso-lution of the strikes. Finally, only a part of the workers’ demands were satisfied. The reasons for the partial failure of the strikes lie in their spontaneous outburst and the absence of relevant experience as well as in the partition of the workers’ united front between radical and moderate employees. In conclusion, the Anti-Strike Law and the declaration of authoritative and boycott measures against the christian minorities dashed all the hopes for a united front including employees from different religious and ethnic backgrounds of the Ottoman Empire.

Το ξέσπασμα του κινήματος των Νεοτούρκων τον Ιούλιο του 1908 συνοδεύτηκε από ένα πρωτοφανές απεργιακό κύμα, το οποίο συγκλόνισε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι υπάλληλοι και οι εργάτες των μεταλλείων και των σιδηροδρόμων ευρωπαϊκών συμφερόντων της δυτικής Μικράς Ασίας, μέσα στο πνεύμα ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης που υποσχόταν το νέο καθεστώς, υπέβαλαν μία σειρά αιτημάτων στις διοικήσεις τους. Τα αιτήματα αυτά αφορούσαν κυρίως σε μισθολογική αύξηση και μείωση του ωραρίου, αλλά επεκτείνονταν και στο δικαίωμα σε περίθαλψη και συνταξιοδότηση και σε γενικότερη βελτίωση των όρων εργασίας. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις οι εργαζόμενοι αξίωσαν την αποπομπή του γενικού διευθυντή και των τμηματαρχών ευρωπαϊκής καταγωγής. Οι επιχειρήσεις προσπάθησαν να κινητοποιήσουν την οθωμανική κυβέρνηση να προστατέψει τα επενδυμένα κεφάλαια και να διασφαλίσει τη δημόσια τάξη. Στις διαπραγματεύσεις που τερμάτισαν τις απεργίες ανάμεσα στους εργαζόμενους και τις διευθύνσεις ενεπλάκησαν εκτός από τους κυβερνητικούς εκπροσώπους και τα μέλη του Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», τα οποία αναδείχθηκαν σε απρόσμενο παράγοντα δρομολόγησης των εξελίξεων. Τελικά, οι απεργίες επέφεραν τη μερική ικανοποίηση των εργατικών αιτημάτων. Οι λόγοι της μερικής αποτυχίας των απεργιακών κινητοποιήσεων παρά τη μεγάλη δυναμική τους εντοπίζονται τόσο στον αυθόρμητο και απροσχεδίαστο χαρακτήρα τους και τη συνακόλουθη έλλειψη παρόμοιας εμπειρίας όσο και στη διάσπαση του ενιαίου απεργιακού μετώπου σε ριζοσπαστικούς και διαλλακτικούς υπαλλήλους. Η ψήφιση του «Νόμου περί Απεργιών» σε σύντομο χρονικό διάστημα, η σκλήρυνση του καθεστώτος και η εξαπόλυση του οικονομικού αποκλεισμού εναντίον των χριστιανών εργαζομένων ακινητοποίησε τη δυναμική του νεότευκτου εργατικού κινήματος και ενταφίασε κάθε προοπτική εργατικής συναδέλφωσης.