Η συσχέτιση των μορφολογικών υπερηχογραφικών χαρακτηριστικών της εμμηνοπαυσιακής ωοθήκης με τα ενδογενή στεροειδή του φύλου και τον οστικό μεταβολισμό

Abstract

Introduction: Menopause consists of the cessation of the menstrual cycle caused by ovarian failure and leads to estrogen deficiency. The consequent hormonal imbalance is linked to short-term disturbances like the climacteric symptoms but also to long-term consequences. The ovarian size declines steadily after the menopausal transition, and any variance in the size is of concern mostly for the risk of neoplasia.Aim: The present study aimed to assess the association between ovarian volume and demographic and anthropometric parameters, as well as sex hormones and bone mineral density (BMD) in postmenopausal women.Methods: 161 healthy postmenopausal women participated in this cross- sectional study. Fasting venous blood samples were obtained for biochemical/hormonal assessment. Anthropometric parameters included body mass index (BMI) and waist-to-hip ratio (WHR). Ultrasonography was used to estimate the average ovarian volume for each participant. BMD was measured in the femoral neck (FN) and the lumbar spine (LS) using DXA.Results: Mean ovarian volume increased linearly with increasing quartiles of BMI (Q1:0.985±0.25, Q2: 1.11±0.29, Q3: 1.07±0.28, Q4: 1.19±0.38, p-value for linear trend 0.013). Ovarian volume correlated positively with BMI (r=0.128, p-value=0.038), FN BMD (r=0.233, p-value=0.003), FN T-score (r=0.223, p-value=0.004) and FN Z-score (r=0.171, p-value=0.027). Multivariate analysis showed that ovarian volume was predicted by WHR (b- coefficient=0.157, p-value=0.047) and SHBG (b-coefficient= -0.160, p- value=0.042), independently of age and BMI. Finally, FN BMD was predicted by ovarian volume, independently of age, menopausal age and BMI.Conclusion: Ovarian volume was positively and independently associated with adiposity indexes and femoral BMD in postmenopausal women. Lower SHBG levels were associated with higher ovarian volume. Insulin resistance may mediate these results. The significance of these findings should be assessed in larger prospective studies.

Εισαγωγή: Η εμμηνόπαυση αποτελεί σημαντικό σταθμό στη βιολογική πορεία της γυναίκας, σηματοδοτώντας́ το τέλος της αναπαραγωγικής της ζωής. Συνοδεύεται από ένα πλήθος συμπτωμάτων, τόσο βραχυπρόθεσμων όσο και μακροπρόθεσμων. Ο ωοθηκικός όγκος αρχίζει να ελαττώνεται μετά την μετάβαση στην εμμηνόπαυση και η οποιαδήποτε απόκλιση αυτού από το φυσιολογικό, απασχολεί την ιατρική κοινότητα, κυρίως σε ότι αφορά την πιθανότητα εμφάνισης κακοήθους νόσου.Σκοπός: Η παρούσα μελέτη συσχετίζει τον όγκο της ωοθήκης, σε υγιείς γυναίκες στην εμμηνόπαυση, με δημογραφικές και ανθρωπομετρικές παραμέτρους, στεροειδείς ορμόνες του φύλου καθώς και τον οστικό μεταβολισμό.Υλικό και Μέθοδος: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 161 υγιείς γυναίκες στην εμμηνόπαυση, που πληρούσαν τα κριτήρια και εμφανίστηκαν για την πρώτη τους επίσκεψη στο Τμήμα Κλιμακτηρίου & Εμμηνόπαυσης από τον Ιανουάριο 2016 έως και τον ∆εκέμβριο 2016. Έγινε συλλογή δειγμάτων αίματος νηστείας για βιοχημικό και ορμονικό έλεγχο. Mετρήθηκαν ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, όπως ο δείκτης μάζας σώματος ∆ΜΣ και το WHR (waist-to hip-ratio), ενώ όλες οι γυναίκες υπεβλήθησαν σε διακολπικό υπερηχογράφημα προς μέτρηση του μέσου όγκου των ωοθηκών. Επιπλέον υπεβλήθησαν σε μέτρηση της οστικής πυκνότητας στον αυχένα του μηριαίου οστού και στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, χρησιμοποιώντας την τεχνική της Απορροφησιομετρίας ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DEXA – dual energy X-ray absorptiometry).Αποτελέσματα: Ο μέσος ωοθηκικός όγκος αυξάνεται γραμμικά σε σχέση με τα αυξανόμενα τεταρτημόρια του ∆ΜΣ (Q1:0.985±0.25, Q2: 1.11±0.29, Q3: 1.07±0.28, Q4: 1.19±0.38, p-value for linear trend 0.013). Επιπλέον ο ωοθηκικός όγκος συσχετίζεται θετικά με το ∆ΜΣ (r=0.128, p-value=0.038), το BMD στον αυχένα του μηριαίου (r=0.233, p-value=0.003), το T-score στον αυχένα του μηριαίου (r=0.223, p-value=0.004) και το Z-score στον αυχένα του μηριαίου (r=0.171, p-value=0.027). Η πολυπαραγοντική ανάλυση έδειξε ότι ο ωοθηκικός όγκος προβλέπεται από το WHR (waist-to-hip ratio) (b - coefficient=0.157, p-value=0.047) και το SHBG (b-coefficient=-0.160, p- value=0.042), ανεξάρτητα από την ηλικία και τον ∆ΜΣ. Τέλος το BMD στον αυχένα του μηριαίου προβλέπεται από τον ωοθηκικό όγκο, ανεξάρτητα από την ηλικία την εμμηνοπαυσιακή ηλικία και τον ∆ΜΣ.Συμπέρασμα: Ο ωοθηκικός όγκος συσχετίζεται θετικά και ανεξάρτητα με τον δείκτη μάζας σώματος – ∆ΜΣ καθώς και το λόγο περιφέρειας μέσης προς περιφέρεια ισχίων (WHR – waist-to-hip ratio) και το BMD του αυχένα του μηριαίου οστού στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα χαμηλότερα επίπεδα SHBG συσχετίζονται με μεγαλύτερο ωοθηκικό όγκο. Φαίνεται ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη μεσολαβεί στα αποτελέσματα αυτά. Η σημασία αυτών των αποτελεσμάτων πρέπει να φανεί σε μεγαλύτερες προοπτικές μελέτες που αφορούν σε εμμηνοπαυσιακό πληθυσμό.