Οι ήρωες και ηρωίδες των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών ως βεμπεριανοί ιδεότυποι εγκληματιών: μελέτη της διιστορικότητα του φαινομένου στη σύγχρονη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων

Abstract

This study attempts to investigate the crimes of the heroes and heroines of the ancient Greek tragedies and seeks to construct an “ideal type” for Medea, Clytemnestra, Oedipus and Orestis with the ultimate goal of determining whether or not they are eligible cases of criminals processed by the Modern Greek Criminal Justice Case. The aim of the work is to understand the above criminal behaviors, focusing the study on the classical Athens society and on modern Greek society. The research is part of the field of criminology as it explores the concept of crime based on critical criminological theory and is documented by the qualitative method on the basis of systematic and in-depth bibliographic review and documentary research, which is analyzed via investigating and plotting the infanticide, the matricide, parents’ murder by their child, husband’s murder by his wife and incest, on a theoretical level, by regarding these crimes as social phenomena. It is investigated whether the ancient Greek tragedy can be the subject of a forensic study. The concepts related to the crimes above are studied, taking material from the cognitive field of sociology, criminology, anthropology, philology, psychology and legal science. This research seeks the situations and processes of these phenomena, how they appear and how they evolve over time. More specifically, the following thematic units are examined: Ancient Greek law, the social position of women in ancient Greece, the origin of family, domestic violence, the murder of children by their parents and the opposite, the incest, the relations of power, the theatrical mask, the human personality and its sociological expression, human nature and real crime, the role of motivation in crime and revenge. Ideal types and typologies of sociologists, psychologists, anthropologists and literary scholars are studied. It is attempted to create an ideal type of the above heroes and heroines of the ancient Greek tragedies, according to the typological method. Using the review of the current case law of the criminal courts, a number of cases are chosen, based on the principle of compatibility of the facts with the above ideal types. Information from Greek judicial texts and press releases are then extracted and then anonymized. The selected cases of criminals, being processed by the contemporary Greek case-law of the criminal courts, are being studied. It is investigated whether the selected cases are compatible with the created ideal types of Medea, Clytemnestra, Oedipus and Orestis. Finally, conclusions are drawn: The created ideal types are not met as pure types in modern Greek reality. However, it is noted that modern Clytemnestres have almost all the dominant traits of the tragic heroine. The dominant features of Medea are located into modern mothers and fathers who killed their children for revenge, despite the fact that half of them committed suicide. The ideal type of Orestis is not verified by modern Greek criminal case law, but at least in two cases, important elements of the tragic hero's behavior emerge. Finally, the ideal type of Oedipus is not verified by Greek jurisprudence.

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει τους εγκληματίες ήρωες και ηρωίδες των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών και επιδιώκει να κατασκευάσει έναν ιδεότυπο για τη Μήδεια, την Κλυταιμνήστρα, τον Οιδίποδα και τον Ορέστη. Απώτερος στόχος της έρευνας είναι να ελεγχθεί, εάν οι ιδεότυποι των ανωτέρω ηρών / ηρωίδων εγκληματιών συναντώνται στη σύγχρονη νομολογία των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων. Σκοπός της έρευνας είναι η κατανόηση των παραπάνω συμπεριφορών, εστιάζοντας στην κοινωνία της κλασικής Αθήνας και στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Η έρευνα αποτελεί μέρος του γνωστικού πεδίου της εγκληματολογίας, καθώς διερευνά την έννοια του εγκλήματος με βάση την κριτική εγκληματολογική θεωρία και τεκμηριώνεται δυνάμει της ποιοτικής μεθόδου επί τη βάσει της συστηματικής και σε βάθος βιβλιογραφικής ανασκόπησης και της έρευνας τεκμηρίων. Οι εγκληματικές συμπεριφορές που αναλύονται αφορούν στα εγκλήματα της παιδοκτονίας, εν ευρεία εννοία, ήτοι της δολοφονίας του τέκνου από τον γονέα του, της γονεοκτονίας, της συζυγοκτονίας και της αιμομιξίας, τα οποία μελετώνται σε θεωρητικό επίπεδο ως κοινωνικά φαινόμενα. Διερευνάται κατά πόσο η αρχαία ελληνική τραγωδία μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εγκληματολογικής μελέτης. Οι έννοιες που σχετίζονται με τα παραπάνω εγκλήματα διερευνώνται, λαμβάνοντας υπ’ όψη υλικό από το γνωστικό τομέα της κοινωνιολογίας, της εγκληματολογίας, της ανθρωπολογίας, της φιλολογίας, της ψυχολογίας και της νομικής επιστήμης. Αναζητούνται οι καταστάσεις και οι διαδικασίες αυτών των εγκληματικών φαινομένων, πώς εμφανίζονται και πώς εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Συγκεκριμένα, εξετάζονται οι ακόλουθες θεματικές ενότητες: Το αρχαίο ελληνικό δίκαιο, η κοινωνική θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα και σήμερα, η προέλευση της οικογένειας, η ενδοοικογενειακή βία, η δολοφονία παιδιών από τους γονείς τους και το αντίθετο, η αιμομιξία, οι σχέσεις εξουσίας, το πρόσωπο, το προσωπείο και η κοινωνιολογική του λειτουργία, η ανθρώπινη φύση και το πραγματικό έγκλημα, ο ρόλος των κινήτρων στο έγκλημα και η εκδίκηση. Μελετώνται οι ιδεότυποι και οι τυπολογίες κοινωνιολόγων, ψυχολόγων, ανθρωπολόγων και λογοτεχνών. Επιχειρείται η δημιουργία ενός ιδεατού τύπου για κάθε έναν από τους παραπάνω ήρωες και ηρωίδες των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών, σύμφωνα με την τυπολογική μέθοδο. Από την ανασκόπηση της σύγχρονης νομολογίας των ποινικών δικαστηρίων, επιλέγονται ορισμένες περιπτώσεις, με βάση κατ’ αρχάς τη συμβατότητα των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης με τους παραπάνω ιδεότυπους. Το υλικό κάθε υπόθεσης προέρχεται από τα ελληνικά δικαστικά κείμενα και τον τύπο, αφού προηγουμένως ανωνυμοποιηθούν. Εξετάζονται οι επιλεγείσες περιπτώσεις εγκληματιών, που απασχόλησαν τη σύγχρονη ελληνική νομολογία των ποινικών δικαστηρίων. Ελέγχεται, αν οι αυτές εμπίπτουν στους ιδεατούς τύπους της Μήδειας, της Κλυταιμνήστρας, του Οιδίποδα και του Ορέστη. Τέλος, συνάγονται συμπεράσματα: Δεν συναντάμε τους κατασκευασθέντες ιδεατούς τύπους, ως καθαρούς τύπους, στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Ωστόσο, διαπιστώνεται ότι οι σύγχρονες Κλυταιμνήστρες έχουν σχεδόν όλα τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της τραγικής ηρωίδας. Συναντούμε τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της Μήδειας σε μητέρες και πατέρες. που σκότωσαν τα παιδιά τους για να εκδικηθούν τον / τη σύζυγό τους, παρά το γεγονός ότι στις μισές των περιπτώσεων καταλήγουν στην αυτοκτονία. Ο ιδεότυπος του Ορέστη δεν επαληθεύεται από τη σύγχρονη ελληνική ποινική νομολογία, αλλά τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις, ταυτοποιούνται σημαντικά στοιχεία της συμπεριφοράς του τραγικού ήρωα. Τέλος, ο ιδανικός τύπος του Οιδίποδα δεν επαληθεύεται από τη σύγχρονη ελληνική νομολογία.