Διαδικασίες υποστήριξης νηπιαγωγών στο σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων φυσικής αγωγής: ο ρόλος του μέντορα

Abstract

The present thesis initially focuses on the quality of Physical Education activities which kindergarten teachers offer their students during their pre-school educational period. Secondly, it studies the effectiveness of a mentoring program by the writer of this thesis (the mentor) towards kindergarten teachers. It starts by clarifying the main concepts of the subject and presents the whole procedure, the development of the participants and their contribution to the organization and implementation of Physical Education programs. The study was realized with the help of ten kindergarten teachers of the Directorate of Primary Education of the Pella Prefecture. The researcher led the participants to locate and realize the issues that they encounter as concerns the teaching of Physical Education. He encouraged them to discover their defects, reflect on them within the framework of their classroom and group, consider their mode of work and the activities which they implement, with the aim of re-creating and enriching them, thus offering better Physical Education activities to their students. In order to collect credible information, the researcher used the material of the decoding of an investigation plan of the teachers' profiles, the semi-structured interviews that he conducted, their registered daily P.E. programs, the observation of their teaching sessions, their personal notes or testimonies during meetings and finally, the interviews with parents, pupils and members of the educational community. He relied on this material in order to co-operate with the group ‘on a coequal and proportionate basis’ (Katsarou & Tsafos, 2003, p. 402), so that the kindergarten teachers could redesign kinetic and P.E. activities for their pupils, implement them anew and finally, after evaluating and developing them, realize them in the future. He was their mentor, co-researcher, travel companion, interlocutor, trainer and co-ordinator/facilitator. He focused on the co-operation among the teachers themselves except for the co-operation with him, while they were supported in the successive cycles of action research: realizing the problem, research, choice of action, design, implementation, evaluation (Avgitidou, 2005). The project lasted for a school year and was implemented in the municipality of Edessa. It was based on established theory as well as the qualitative and quantitative analysis of content; the data were repeatedly compared and analyzed during the research. The results show that the mode of work and the implementation of P.E. sessions by kindergarten teachers shared a lot of common characteristics and included simple activities, thus restricting the chances of the pupils for qualitative P.E. lessons. It was evident that during and after the completion of the mentoring project, the knowledge, the practices and the relationship among the participants were developed – in different degrees – through the support that they received in theoretical, research, practical, reflective and personal levels. To conclude, the specific research highlights the procedure of the support of kindergarten teachers, their gradual improvement concerning the way in which they approached Physical Education and the alterations in terms of knowledge, views and practices. Additionally, it showed that educators who do research and deploy opportunities of support by participating in procedures of co-operative research, act, evaluate, reflect and finally improve their practices.Key words: Physical Education, Pre-school Education, Action research, Mentoring

Η συγκεκριμένη διδακτορική διατριβή αρχικά σκοπεύει στη διερεύνηση του είδους της παρεχόμενης Φυσικής Αγωγής (Φ.Α.) από τις νηπιαγωγούς προς τα νήπια, στην Προσχολική εκπαίδευση και στη συνέχεια μελετά την αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος υποστήριξης (mentoring) των νηπιαγωγών από τον ερευνητή/μέντορα. Ξεκινάει αποσαφηνίζοντας τις κύριες έννοιες του θέματος και παρουσιάζει την πορεία του προγράμματος υποστήριξης, την ανάπτυξη των συμμετεχόντων και τη συνεισφορά τους στην οργάνωση και υλοποίηση προγραμμάτων Φ.Α. Για τις ανάγκες του εγχειρήματος προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν δέκα (10) νηπιαγωγοί της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας. Ο ερευνητής συνέδραμε ώστε να αναγνωρίσουν ζητήματα που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τη διδακτική της Φ.Α. στην Προσχολική εκπαίδευση. Τις ενθάρρυνε να ανακαλύψουν τις ελλείψεις τους, να τις θέσουν στο πλαίσιο της τάξης τους και της ομάδας, να αναστοχαστούν για τον τρόπο δουλειάς τους και τις δραστηριότητες που υλοποιούν και, αφού τις εμπλουτίσουν, να τις εφαρμόζουν μελλοντικά, προσφέροντας ποιοτικότερη εκπαίδευση στους μαθητές τους. Για τη συλλογή δεδομένων, ο ερευνητής χρησιμοποίησε υλικό που προέκυψε μετά την αποκωδικοποίηση του πλάνου διερεύνησης του προφίλ των νηπιαγωγών και των ημιδομημένων συνεντεύξεων, από τις καταγραφές ημερησίων προγραμμάτων, από την παρατήρηση της διδασκαλίας τους, από τις ατομικές σημειώσεις ή τις καταθέσεις των νηπιαγωγών κατά τη διάρκεια συναντήσεων ανατροφοδότησης και από ατομικές συνεντεύξεις με γονείς, τρίτους και μαρτυρίες νηπίων. Σε αυτό το υλικό βασίστηκε για να συνεργαστεί με την Ομάδα νηπιαγωγών Έδεσσας, «σε μια ισότιμη και σύμμετρη βάση» (Κατσαρού & Τσάφος, 2003, σ. 402), ώστε οι νηπιαγωγοί της συγκεκριμένης ομάδας να επανασχεδιάσουν δραστηριότητες κινητικής ανάπτυξης και Φ.Α. των νηπίων, να τις υλοποιήσουν εκ νέου και τελικά, αφού τις αξιολογήσουν, να τις αναπτύξουν και να τις εφαρμόζουν μελλοντικά. Ήταν ο μέντοράς τους, κατέχοντας ρόλους συνερευνητή, συνταξιδιώτη, συνομιλητή, επιμορφωτή και συντονιστή/διευκολυντή (facilitator). Συνέδραμε ώστε να συνεργαστούν οι νηπιαγωγοί μεταξύ τους, αλλά και με τον ίδιο, υποστηριζόμενες στους επάλληλους κύκλους της συνεργατικής έρευνας-δράσης: αναγνώριση προβλήματος, έρευνα, επιλογή δράσης, σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση της δράσης (Αυγητίδου, 2005). Η παρέμβαση διήρκεσε ένα σχολικό έτος και υλοποιήθηκε στην περιοχή του Δήμου Έδεσσας. Στηρίχθηκε στη θεμελιωμένη θεωρία και στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση περιεχομένου, καθώς τα δεδομένα συγκρίνονταν και αναλύονταν σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. Στα αποτελέσματα διαφαίνεται πως ο τρόπος εργασίας και οι πρακτικές υλοποίησης προγραμμάτων Φ.Α. των νηπιαγωγών είχαν πολλά κοινά χαρακτηριστικά και περιελάμβαναν αρχικά απλές δραστηριότητες, περιορίζοντας τις κινητικές ευκαιρίες που είχαν τα νήπια. Φάνηκε ακόμη πως, κατά τη διάρκεια και με την ολοκλήρωση της παρέμβασης, αναπτύχθηκαν σε διαφορετικό βαθμό οι γνώσεις, οι πρακτικές και οι σχέσεις των νηπιαγωγών, μέσω της υποστήριξης τους σε θεωρητικό, ερευνητικό, πρακτικό, στοχαστικό και προσωπικό επίπεδο. Συμπερασματικά, η διατριβή αναδεικνύει τις διαδικασίες υποστήριξης των συμμετεχόντων, τη βελτίωση του τρόπου που έβλεπαν τη Φ.Α. και τις αλλαγές στις γνώσεις, τις απόψεις και τις πρακτικές τους καθώς υλοποιούσαν δραστηριότητες Φ.Α. Έδειξε πως οι εκπαιδευτικοί που ερευνούν το έργο τους και αξιοποιούν ευκαιρίες υποστήριξης συμμετέχοντας σε διαδικασίες συν-έρευνας δρουν, αξιολογούν, αναστοχάζονται και τελικά βελτιώνουν τις πρακτικές τους.Λέξεις κλειδιά: Φυσική Αγωγή, Προσχολική Αγωγή, έρευνα-δράση, μέντορας.