Δεσμός, υπαρξιακή μοναξιά και κατάθλιψη στους ειδικευόμενους ιατρούς των δημοσίων νοσοκομείων της Αθήνας

Abstract

The Attachement Theory, as formulated by Bowlby, suggests that the quality of the attachement formed at the beginning of life, between the child and the caregiver, has a direct association with mental health and general functioning when the child passes into adulthood. Several mental health professionals, such as psychologists and psychiatrists, have long recognized the usefulness of Attachement Theory, as it relates to the provision of care to their patients and the psychotherapeutic interventions they apply. Physicians are often under stressful and pressing conditions, such as increased responsibility for others, life or death decisions, overtime shifts, longlasting education (Maslach & Jackson, 1982). Their emotional exhaustion, due to their burdens, has been found to be associated with the patient's satisfaction of the services that the physician has to offer (Anagnostopoulos, Liolios, Persefonis, Sluter, Kafetsios & Niakas, 2012). Already from the first year of their specialty, resident physicians feel the pressure of their future profession and this triggers anxiety, loneliness and depression. Most researches related to physicians' loneliness concern their social and emotional dimension (Hoferek & Sarnowski, 1981. Wolf, Scurria & Webster, 1998). No findings, so far, about existential loneliness by this population, a gap that we hope, our research will cover. The aim of this research is to investigate whether the likelihood of depression is predicted / interpreted by being a physician, other demographic factors (gender, marital status, origin), social factors (work and social network), interperonal/psychological factors, such as anxiety and avoidance, according to Attachement Theory and other psychological factors, such as loneliness, preference for solitude and coping strategies of loneliness. Another purpose of the research is to investigate whether the psychological factors of Existential Loneliness and Attachment Style (ATS) will play a particularly powerful role in predicting / interpreting the likelihood of depression among doctors rather than among non-doctors. The sample consisted of 287 participants, 140 of them were resident physicians and 147 came from no medical professions. Physicians' specialties that were surveyed: Pathology, Surgery, Neurology/Psychiatry, Maternal-Child. The results of this work have shown that Existential Loneliness for both populations, doctors and non-doctors, is a predictive factor of Depression. In addition, gender has been found to be crucial for non-doctors, since women tend to declare more depression than men, which is not found among physicians. In addition, physicians are using strategies to cope with their loneliness, while on the other hand factors such as social network and working conditions have not been found to be associated with Depression. Both the origin and being in a relationship act as protective factors associated with reduced levels of Depression. Surgeons and psychiatrists / neurologists experience higher depression. No relations found, between year of specialty and Loneliness and Depression. Practical implications are discussed.

Η θεωρία δεσμού, όπως διατυπώθηκε από τον Bowlby, υποδηλώνει πως η ποιότητα του δεσμού που διαμορφώνεται στην αρχή της ζωής, ανάμεσα στο παιδί και το άτομο φροντίδας, έχει άμεση σύνδεση με την ψυχική υγεία και τη γενικότερη λειτουργικότητά του όταν αυτό περάσει στην ενηλικίωση. Αρκετοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγοι και ψυχίατροι, έχουν αναγνωρίσει εδώ και καιρό τη χρησιμότητα της θεωρίας δεσμού, καθώς αυτή σχετίζεται με την παροχή φροντίδας στους ασθενείς τους και με τις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που εφαρμόζουν. Οι ιατροί υπόκεινται συχνά σε αγχογόνες και πιεστικές καταστάσεις, όπως είναι η αυξημένη ευθύνη για τους άλλους, ζητήματα αποφάσεων ζωής ή θανάτου, υπερωρίες, συνεχής εκπαίδευση (Maslach & Jackson, 1982). Η συναισθηματική τους εξάντληση, εξαιτίας των επιβαρύνσεων, έχει βρεθεί να συνδέεται με την ικανοποίηση των ασθενών τους από τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους (Anagnostopoulos, Liolios, Persefonis, Sluter, Kafetsios & Niakas, 2012). Ήδη οι ιατροί από τo πρώτο έτος ανάληψης της ειδικότητάς, τους αισθάνονται την πίεση του μελλοντικού τους επαγγέλματος και αυτό πυροδοτεί άγχος, μοναξιά και κατάθλιψη. Οι περισσότερες έρευνες που σχετίζουν τη μοναξιά με το επάγγελμα των ιατρών αφορούν στην κοινωνική και συναισθηματική διάστασή της (Hoferek & Sarnowski, 1981. Wolf, Scurria & Webster, 1998). Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα ευρήματα σχετικά με τη βίωση υπαρξιακής μοναξιάς από τον εν λόγω πληθυσμό, κενό το οποίο φιλοδοξούμε να καλύψει η δική μας έρευνα. Στόχος της παρούσας έρευνας είναι να διερευνήσει κατά πόσο η πιθανότητα εκδήλωσης Κατάθλιψης προβλέπεται/ερμηνεύεται από την ιδιότητα του ιατρού, άλλους δημοσγραφικούς παράγοντες (φύλο, οικογενειακή κατάσταση, καταγωγή), καταστασιακούς παράγοντες (της εργασίας και του κοινωνικού δικτύου), διαπροσωπικού χαρακτήρα ψυχολογικούς παράγοντες, όπως το άγχος και η αποφυγή, νοούμενοι μέσα από τη Θεωρία Δεσμού και άλλους ψυχολογικούς συντελεστές, όπως τα είδη μοναξιάς, η προτίμηση για μόνωση και οι στρατηγικές διαχείρισης της μοναξιάς. Επιπλέον σκοπός της έρευνας είναι να διερευνηθεί, κατά πόσο οι ψυχολογικοί παράγοντες της Υπαρξιακής Μοναξιάς και του Ύφους Σύναψης Δεσμού (ΥΣΔ), θα παίξουν ιδιαίτερα ισχυρό ρόλο στην πρόβλεψη/ερμηνεία της πιθανότητας εκδήλωσης κατάθλιψης μεταξύ των ιατρών παρά μεταξύ των μη ιατρών. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα (287), ήταν δείγμα ενηλίκων οι οποίοι προέρχονταν από ιατρικά (140) και μη ιατρικά επαγγέλματα (147). Οι ειδικότητες των ιατρών που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν: παθολογική, χειρουργική, νευρολογία/ψυχιατρική, μητέρας-παιδιού.Τα αποτελέσματα της εργασίας αυτής έδειξαν πως η Υπαρξιακή Μοναξιά και για τους δύο πληθυσμούς, ιατροί και μη ιατροί, αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα εμφάνισης Κατάθλιψης. Επιπλέον, διαπιστώθηκε πως για τους μη ιατρούς αποφασιστικής σημασίας είναι και το φύλο, εφόσον οι γυναίκες τείνουν να δηλώνουν μεγαλύτερη κατάθλιψη από τους άνδρες πράγμα που δεν συμβαίνει στους ιατρούς. Ακόμη, οι ιατροί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν στρατηγικές διαχείρισης της μοναξιάς τους, ενώ από την άλλη καταστασιακοί παράγοντες, όπως είναι το κοινωνικό δίκτυο και οι συνθήκες εργασίας, δεν βρέθηκαν να συνδέονται με την κατάθλιψη. Τόσο η καταγωγή από την επαρχία όσο και η ύπαρξη σχέσης δρουν ως προστατευτικοί παράγοντες συνδεόμενοι με μειωμένα επίπεδα κατάθλιψης. Οι χειρουργοί και οι ψυχίατροι/νευρολόγοι βιώνουν υψηλότερη κατάθλιψη. Το έτος ειδικότητας δε σχετίζεται με τη μοναξιά και την κατάθλιψη. Οι πρακτικές εφαρμογές των αποτελεσμάτων συζητούνται.