Η συμβολή των Ελλήνων ιατρών της αρχαιότητας στη γέννηση της επιστήμης των πειραματόζωων και ο ρόλος των τελευταίων στην πρόοδο της ακτινολογικής έρευνας στην Ελλάδα

Abstract

The purpose of this paper is not only to highlight the work that the doctors of Ancient Greece have done through some experiments which they carried out on animals, but also the contribution of animal models to the progress of radiological research in modern Greece. More specifically, in the first part of this thesis paper, from the 6th to the 2nd AD century their medical work is presented, mainly on the fields of anatomy, physiology and pathology, using as models for their research various animals. The second part of the thesis, reports the radiological research by using animal models, which was held in Greece in the last thirty years. During the research, 400 experiments were studied, 131 of which satisfied the criteria of the thesis and were selected for processing. These experiments had as a result some projects which were published in journals of international standing, while 25 experiments were part of elaboration of doctoral theses. The experiments were carried out in facilities of Medical Schools at Greek universities, at the Agricultural University of Athens and other newly public and private research institutions. The diagnostic imaging techniques were used are: radiography, fluoroscopy, angiography-digital subtraction angiography, diagnostic ultrasonography, computed tomography, magnetic resonance imaging, transcranial color-coded-Doppler ultrasonography, myelography, lymphography, bone density measurement (DEXA, QCT, pQCT), gamma-ray photon absorptiometry, positron emission tomography, positron emission tomography–computed tomography, 3D-CT cephalometic analysis, noncontact fluorescence molecular tomography, intravascular ultrasonograpy, quantitative autoradiographic method, micro-computed tomography, intraoperative intravenous urography and image directed doppler tomography. Furthermore, the number of scientists involved, the number and type of animal models as well as the contribution of the research effort in the development of medical illustration methods in both humans and animals, is recorded.

Ο σκοπός της παρούσας διδακτορικής εργασίας είναι, αφενός η ανάδειξη του έργου που έχουν επιτελέσει οι Έλληνες ιατροί της αρχαιότητας που μελέτησαν και πραγματοποίησαν πειράματα με ζώα, αφετέρου η συμβολή των ζωικών προτύπων στην πρόοδο της ακτινολογικής έρευνας στη σύγχρονη Ελλάδα. Πιο αναλυτικά, στο πρώτο μέρος της διατριβής παρουσιάζεται το έργο που επιτέλεσαν μεταξύ του 6ο π.Χ. και 2ο μ.Χ. αιώνα, κυρίως στα αντικείμενα της ανατομίας, της φυσιολογίας και της παθολογίας χρησιμοποιώντας ως πρότυπα για την ερευνητική τους δραστηριότητα διάφορα ζώα. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής καταγράφεται η ακτινολογική έρευνα με χρήση ζωικών προτύπων, που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα την τελευταία τριακονταετία. Κατά την διάρκεια της έρευνας μελετήθηκαν 400 πειράματα από τα οποία επιλέχθηκαν τελικά για επεξεργασία 131 που εκπληρούσαν τα κριτήρια της διατριβής δηλαδή, σε αυτά χρησιμοποιήθηκαν ζώα εργαστηρίου, όλοι οι χειρισμοί πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τους ισχύοντες ευρωπαϊκούς νόμους για τα ζώα εργαστηρίου και τέλος μέρος του πρωτοκόλλου ήταν η εφαρμογή κάποιας απεικονιστικής μεθόδου. Από όλα τα πειράματα προέκυψαν εργασίες οι οποίες δημοσιεύτηκαν σε διεθνούς κύρους επιστημονικά περιοδικά, ενώ 25 πειράματα αφορούσαν μέρος εκπόνησης διδακτορικών διατριβών. Tα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε εγκαταστάσεις των σχολών Υγείας ελληνικών πανεπιστημίων, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς και σε άλλα νεόδμητα κρατικά και ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα. Οι απεικονιστικές μέθοδοι που καταγράφηκαν ήταν η κλασσική ακτινογραφία, η ακτινοσκόπηση, η αγγειογραφία-ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία, η υπερηχογραφία, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία, η διακρανιακή έγχρωμη υπερηχοτομογραφία, η μυελογραφία, η λεμφογραφία, η μέτρηση οστικής πυκνότητας (DEXA, QCT, pQCT), η μέτρηση οστικής πυκνότητας με χρήση φωτονίων, η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων-αξονική τομογραφία, η 3D-CT κεφαλομετρική ανάλυση, η μοριακή τομογραφία φθορισμού, η αυτοραδιογραφία, η ενδοαγγειακή υπερηχογραφία, η μικροαξονική τομογραφία, η διεγχειρητική ενδοφλέβια ουρογραφία και η άμεση απεικονιστική Doppler τομογραφία.Eπιπρόσθετα, καταγράφεται το πλήθος των επιστημόνων που συμμετείχαν, ο αριθμός και το είδος των ζωικών προτύπων καθώς και η συμβολή της ερευνητικής προσπάθειας στην εξέλιξη των απεικονιστικών μεθόδων στη ιατρική τόσο του ανθρώπου όσο και των ζώων.