Ανάπτυξη πλαισίου ανάλυσης και αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού για την διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: θεωρητική προσέγγιση: πειραματική εφαρμογή

Abstract

This thesis attempts to develop a theoretical framework for the analysis and evaluation of educational software for the teaching of religion in Primary School. Its aim is a multilevel approach of a substantial aspect of research that relates to the incorporation of educational software into teaching of Religious Education, and also to software evaluation. Our study was based on a review of contemporary literature relating generally to educational software and specifically to software and cd-roms for Religious Education. Various interesting criteria emerged from this study from an educational, technical, social, institutional even epistemological or philosophical point of view. On the basis of our literature review findings, we have developed a theoretical framework which consists of three viewpoints: the expert’s viewpoint, the teacher’s and the student’s one. Each of them includes parameters that orientate the searching quest of an expert -namely the researcher- and others that satisfy the immediate needs and special interests of all users of these programmes, both teachers and students. This framework is considered to be original, special and unique because it encompasses criteria that stem from the individuality of the lesson of religion concerning all its aspects such as the use of symbolic language, the presentation of the creeds of the church, the theological completeness of content, the similarity to the level of religious development of the student, the management of the relationship between religion and science etc. Then we applied the theoretical framework we have developed to a selected educational multimedia programme. For the needs of the experimental application a quantitative methodological approach was adopted. It included structured interviews with a sample of teachers and students. The application proved the framework to be applicable, suitable for the purpose that was designed and flexible to its use. Also it was ascertained that the framework provides reliable and credible information for the characteristics of the multimedia programmes from each point of view. The lack in research concerning the evaluation of educational software for Religious Education that was ascertained by our literature review raises the demand for further research in the subject. Reviewing teachers’ and students’ views could enrich our evaluation instrument with more criteria and this is our proposal. We expect that the framework we developed will be a useful tool to everyone involved into educational process and contribute to the study and analysis of teaching materials that incorporate new technologies for the benefit of teaching and learning process and the improvement of the lesson of religion. Besides, that was the ultimate object of this study.

Η παρούσα διατριβή αποτελεί μια προσπάθεια ανάπτυξης ενός πλαισίου ανάλυσης και αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού για την διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό. Στόχος της είναι η πολυεπίπεδη προσέγγιση μιας ουσιαστικής πτυχής του ερευνητικού πεδίου της ένταξης εκπαιδευτικού λογισμικού στην διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών, που αφορά την αξιολόγησή του. Η μελέτη μας βασίστηκε στην επισκόπηση της σύγχρονης βιβλιογραφίας που σχετίζεται γενικότερα με το εκπαιδευτικό λογισμικό και ειδικότερα με το λογισμικό και τους ψηφιακούς δίσκους (CD-Roms) θρησκευτικής αγωγής. Από αυτήν, αναδείχθηκαν πολλά ενδιαφέροντα κριτήρια αξιολόγησης από εκπαιδευτική, τεχνική, κοινωνική, θεσμική ακόμα και επιστημολογική ή φιλοσοφική άποψη. Με βάση τα ευρήματα της βιβλιογραφίας αναπτύξαμε ένα πλαίσιο τριών οπτικών, του ειδικού ερευνητή, του δασκάλου και του μαθητή, κάθε μια από τις οποίες περιλαμβάνει άξονες που προσανατολίζουν την ερευνητική αναζήτηση ενός ειδικού και άλλους που ανταποκρίνονται στα άμεσα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες ανάγκες των χρηστών των προγραμμάτων, δασκάλων και μαθητών. Η πρωτοτυπία, ιδιαιτερότητα, αλλά και μοναδικότητα του συγκεκριμένου πλαισίου έγκειται στην συμπερίληψη κριτηρίων που απορρέουν από την ιδιαιτερότητα του Μ.Θ. και αφορούν όψεις της θρησκευτικής μάθησης, όπως η διδακτική χρήση της συμβολικής γλώσσας, η παρουσίαση των δογματικών αληθειών, η θεολογική αρτιότητα του περιεχομένου, η αντιστοιχία με το επίπεδο της θρησκευτικής ανάπτυξης του μαθητή, η διαχείριση της σχέσης θρησκείας και επιστήμης και άλλα. Το πλαίσιο που αναπτύχθηκε εφαρμόστηκε ενδεικτικά σε ένα εκπαιδευτικό λογισμικό αυτής της κατηγορίας. Κατά την πειραματική εφαρμογή υιοθετήθηκε η ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση με δομημένες συνεντεύξεις από δείγμα δασκάλων και μαθητών και αυτό συνιστά ένα επιπλέον στοιχείο πρωτοτυπίας της διατριβής, αν ληφθεί υπόψη, ότι η πλειονότητα των ερευνών αξιολόγησης ε.λ. υιοθετούν ποσοτικές μεθόδους ανάλυσης. Η εφαρμογή έδειξε ότι το πλαίσιο είναι εφαρμόσιμο, κατάλληλο για τον σκοπό τον οποίο σχεδιάστηκε, ευέλικτο στην χρήση του και ότι παρέχει έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των υπό αξιολόγηση προγραμμάτων από κάθε οπτική. Το έλλειμμα σε έρευνες αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού θρησκευτικής αγωγής που διαπιστώθηκε από την βιβλιογραφική έρευνα, προβάλλει την ανάγκη για ανάληψη ερευνών με αντικείμενο την επισκόπηση των απόψεων δασκάλων και μαθητών, η οποία θα μπορούσε να εμπλουτίσει το αξιολογικό μας εργαλείο και με άλλα κριτήρια και αυτό αποτελεί πρότασή μας. Αναμένουμε, το πλαίσιο που αναπτύχθηκε, να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια κάθε ενδιαφερόμενου, για την μελέτη και ανάλυση διδακτικών υλικών που ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες, με στόχο την αναβάθμιση της διδακτικής και μαθησιακής διαδικασίας του συγκεκριμένου μαθήματος. Άλλωστε, αυτός ήταν και ο απώτερος στόχος της παρούσας εργασίας.