Μοριακή βάση ανάπτυξης αδενοκαρκινωμάτων τραχήλου μήτρας: μια μελέτη 10 ετών στην Ελλάδα

Abstract

The purpose of the study was to study the prevalence of human papillomavirus (HPV) genotypes among cervical adenocarcinomas in Greek women. Additionally, we analyzed immumohistochemically the protein p16 in the above samples, in an attempt to correlate its expression with the various histological classes of the disease and also with certain HPV types in each separate case. The study was held at the Department of Pathology of the Athens University Medical School and the samples were collected from the archives of the Pathology Laboratory of Iaso Maternity Hospital.The study group comprised 78 adenocarcinoma cases (20 in situ and 58 invasive), between 2005-2015. HPV DNA was amplified using polymerase chain reaction (PCR) and HPV genotypes were identified by reverse hybridization.There was a high prevalence of HPV infection both for in situ (95%) and invasive (94.83%) adenocarcinomas, comprising also cancers of unusual morphology. HPV 16 was the commonest strain (73.08%) followed by HPV 18 (35.90%). Interestingly, 13 cases (16.67%) were also HPV 52 positive (as co-infection with HPV 16 or 18). All other strains with the exception of HPV 66 were found only as co-infections. No significant age difference was noted in terms of any HPV strain positivity.Concerning the p16 pattern, its positive expression in nearly all adenocarcinoma cases, excluding some of rare type samples, agrees with the majority of studies in the literature.In conclusion, HPV DNA was found in the large majority of cervical adenocarcinomas. As opposed to other studies, HPV 52 was the third most commonly encountered strain after HPV 16 and HPV 18. The above findings would probably be of help in decision making concerning vaccination policy for the prevention of HPV infection in Greece.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η ανίχνευση και τυποποίηση των ιών των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) σε Ελληνίδες ασθενείς με ενδοεπιθηλιακά και διηθητικά τραχηλικά αδενοκαρκινώματα. Επιπρόσθετα, μελετήσαμε το υλικό μας ανοσοϊστοχημικά με την πρωτεϊνη p16 στην προσπάθειά μας να συνδέσουμε την έκφρασή της αφ’ενός με τις διάφορες ιστολογικές κατηγορίες της νόσου αφ’ετέρου και με τα διάφορα στελέχη HPV που ανιχνεύσαμε.Η μελέτη εκπονήθηκε στο Παθολογικό Ανατομείο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ το υλικό συλλέχθηκε από το αρχείο του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής του Μαιευτηρίου «ΙΑΣΩ».Συγκεκριμένα, οι 148 περιπτώσεις που μελετήσαμε περιελάμβαναν δείγματα βιοψίας τραχήλου, υλικά κωνοειδών εκτομών καθώς και προϊόντα τραχηλεκτομών και υστερεκτομών, ενώ σε δύο περιπτώσεις το υλικό αφορούσε τραχηλικά επιχρίσματα. Τα αντίστοιχα πλακάκια δειγμάτων ελέγχθηκαν από δύο ειδικευμένους στην Γυναικολογική Παθολογία ιατρούς-παθολογοανατόμους. Τα περιστατικά στα οποία συνυπήρχε νεοπλασία του πλακώδους επιθήλιου ή νευροενδοκρινική νεοπλασία εξαιρέθηκαν από τη μελέτη.Τελικά, προχωρήσαμε στην ανάλυση και τυποποίηση συνολικά 78 περιπτώσεων τραχηλικών αδενοκαρκινωμάτων. Από αυτά, τα 20 αφορούσαν σε ενδοεπιθηλιακά (in situ) και τα 58 σε διηθητικά αδενοκαρκινώματα, συνήθους και ειδικού τύπου.Τα αποτελέσματά μας καταδεικνύουν τη μεγάλη συχνότητα ανεύρεσης HPV λοίμωξης σε Ελληνίδες ασθενείς με αδενοκαρκινώματα του τραχήλου της μήτρας, τόσο σε in situ (95%) όσο και σε διηθητικές νεοπλασίες (94,83%). Τα παραπάνω ποσοστά είναι υψηλότερα αυτών που παρουσιάζονται στη διεθνή βιβλιογραφία σε μελέτες πολυεθνικών ομάδων και τα οποία κυμαίνονται μεταξύ 65% και 85% αντίστοιχα.Όσον αφορά την ανεύρεση συγκεκριμένων HPV στελεχών, ο τύπος HPV16 εμφανίζεται πιο συχνά στα υπό εξέταση τραχηλικά δείγματα, ακολουθούμενος από τον HPV18, στις περισσότερες δε περιπτώσεις ως μεμονωμένη λοίμωξη, γεγονός που αναφέρεται και στις περισσότερες άλλες μελέτες. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτεί μία πληθυσμιακή διαφοροποίηση του Ελληνικού πληθυσμού σε σχέση με τους υπόλοιπους υπό εξέταση. Ταυτόχρονα, η παρουσία του HPV52 , ως το τρίτο πιο συχνά ανευρισκόμενο HPV στέλεχος, σε συχνότητα 16,6%, πάντα όμως ως συλλοίμωξη είτε με τον HPV16 είτε με τον HPV18, αποτελεί ένα εύρημα που πιθανόν επίσης να αντιστοιχεί σε μία ιδιαιτερότητα του Ελληνικού πληθυσμού καθώς, αν και ο τύπος HPV52 αποτελεί ένα από τα περισσότερο υψηλής επικινδυνότητας HPV στελέχη, η κατανομή του παγκοσμίως, σε όλους τους ιστολογικούς τύπους των τραχηλικών καρκινωμάτων, τόσο εκ πλακωδών κυττάρων όσο και εκ του αδενικού επιθήλιου, είναι ιδιαίτερα χαμηλή, κυμαινόμενη από 2% στην Ευρώπη έως 4% στην Ασία. Αναφορικά με τα αποτελέσματα της ανοσοϊστοχημικής μας μελέτης, η ανεύρεση έντονης διάχυτης έκφρασης της πρωτείνης p16 στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων συμβαδίζει με τα αποτελέσματα άλλων ερευνητών και επιβεβαιώνει τη χρησιμότητα της ανοσοϊστοχημείας με p16 στη διάγνωση μικροσκοπικών αλλοιώσεων κυρίως σε βιοπτικό υλικό. Αρνητική έκφραση παρατηρήσαμε σε σημαντικό ποσοστό των ειδικού τύπου καρκινωμάτων, γεγονός που επίσης αναφέρεται στη βιβλιογραφία. Σε κλινικό επίπεδο τα ευρήματα της μελέτης μας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία βάση, σε συνδυασμό και με το λοιπό ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, στην εναρμόνιση της στρατηγικής των εμβολιασμών για HPV στον Ελληνικό πληθυσμό, καθώς σύντομα αναμένεται να κυκλοφορήσει στη χώρα μας ένα νέο 9-δύναμο εμβόλιο. Το εν λόγω σχήμα θα προσφέρει κάλυψη έναντι εννέα ΗPV στελεχών (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58) σε σύγκριση με το παλαιότερο 4-δύναμο (με προστασία στους τύπους HPV 6, 11, 16, 18).