Η χρήση του factoring από τις ελληνικές επιχειρήσεις και η προώθηση από το δίκτυο των ελληνικών τραπεζών

Abstract

This doctoral thesis studies two main issues regarding factoring as a modern financial tool. On the one hand it investigates the way factoring is promoted through Hellenic bank branch networks and on the other hand it attempts to determine how factoring is treated by companies that already use it as a means of financing managing and insuring their accounts receivables. Primary data has been obtained through the use of structured questionnaires in order to examine specific hypotheses involving both the promotion of factoring demand and operation of companies that already use factoring. During the first phase of the study research questions relating to whether factors such as level of education field of study and work experience affect the preferential promotion of factoring by bank employees compared to other banking products are examined. Further analysis and discussion concerns the size of banks and the existence of a subsidiary or bank division that promotes factoring while the existence of incentives and whether factoring is included in the annual budget are also investigated. Furthermore through examining certain hypotheses it is concluded that the size of the bank the branch type the level of academic training and work experience are not related to the preferential promotion of factoring compared to other banking products. By contrast strong correlation has been found between incentives for sales (bonus) and budgeting which affects positively the preferential promotion of factoring. The second part of this study attempts to establish relationships between certain factors such as company size legal form age and export activity, with the different functions of factoring (finance management collection and insurance of accounts receivables). Results show that company size plays a role in the use of factoring for liquidity reasons/management and security. Regarding the use of factoring reasons for Management/Cost statistically significant differences between micro enterprises (up to €2 m) in relation to small businesses (€2 m-€10 m) medium firms (€10 m-€50 m) and large (€50+ m) have been found. Regarding business size liquidity and management/costs are the main reasons for choosing factoring by very small businesses while the issue of security/collateral concerns more medium-sized businesses. As far as legal form is concerned it was observed that management/cost is the prime reason for choosing factoring by sole proprietorships and partnerships compared to SAs and limited companies. However no firm conclusions were derived in connection with the use of factoring for insurance and liquidity reasons and the legal form of business. Moreover it was observed that older firms tend to disagree on the choice of factoring due to lack of access to other funding sources. This makes sense since companies that have long presence in the market have already developed important relationships with other financial institutions. Companies with strong export activity agree that the choice of factoring is due to security/collateral reasons compared to firms with non-export or mild export activity. Finally, firm size, age and legal status variables were examined as to whether they affect the preferential choice of factoring over other finance products. It was observed that as the size of the company grows factoring shifts downwards in preference as the main form of financing. Similar results were found with respect to age of companies using factoring. It was observed that as a company grows and matures in the business environment within which it operates factoring shifts downwards in preference as the main form of financing. This may be due to the difficulty of startups to access money markets which makes factoring an accessible alternative financing choice. On the other hand once a company is established in the market its main financial needs are covered by traditional bank credit lines and factoring becomes an alternative source of funding.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ασχολείται με δυο κυρία ζητήματα που αφορούν το factoring ως σύγχρονο χρηματοοικονομικό εργαλείο. Πιο συγκεκριμένα τον τρόπο προώθησης του factoring από το δίκτυο των ελληνικών τραπεζών καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισής του από τις επιχειρήσεις που το χρησιμοποιούν ως μέσο χρηματοδότησης, διαχείρισης και ασφάλισης των απαιτήσεών τους. Μέσα από τη δημιουργία δομημένων ερωτηματολογίων επιτυγχάνεται η πρωτογενής συλλογή στοιχείων με σκοπό την εξέταση συγκεκριμένων υποθέσεων που αφορούν τόσο στην προώθηση του factoring όσο και στη ζήτηση και λειτουργία του από επιχειρήσεις που ήδη το χρησιμοποιούν. Κατά την πρώτη φάση της μελέτης δίνονται απαντήσεις σε ερευνητικά ερωτήματα τα οποία αφορούν στο κατά ποσό παράγοντες όπως το εκπαιδευτικό επίπεδο, το αντικείμενο σπουδών και η εργασιακή εμπειρία επηρεάζουν την προνομιακή προώθηση του factoring από υπάλληλους των Τραπεζών σε σχέση με άλλα τραπεζικά προϊόντα. Επιπλέον ανάλυση και εξέταση άφορα στο μέγεθος των Τραπεζών καθώς και στην ύπαρξη θυγατρικής η διεύθυνσης ως μονάδα προώθησης του factoring, ενώ αντίστοιχη εξέταση άφορα στην ύπαρξη κίνητρων και στοχοθέτησης από την πλευρά των Τραπεζών. Πιο συγκεκριμένα εξετάστηκαν υποθέσεις από τις οποίες συμπεραίνεται ότι το μέγεθος της Τράπεζας, ο τύπος του καταστήματος, το επίπεδο ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και η εργασιακή εμπειρία δεν σχετίζονται με την προνομιακή προώθηση του factoring σε σχέση με άλλα τραπεζικά προϊόντα. Αντιθέτως βρέθηκε δυνατή συσχέτιση μεταξύ των κίνητρων για πώληση (bonus) καθώς και στοχοθέτησης από την πλευρά των Διοικήσεων των Τραπεζών η οποία επηρεάζει θετικά την προνομιακή προώθηση του factoring. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής διερευνήθηκε κατά πόσο οι λειτουργίες του factoring (χρηματοδότηση, διαχείριση-είσπραξη και ασφάλεια) που αποτελούν και τους κυρίους λόγους χρήσης του factoring σχετίζονται με το μέγεθος, την νομική μορφή, την ηλικία και τον εξαγωγικό προσανατολισμό των επιχειρήσεων που το χρησιμοποιούν. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι το μέγεθος της επιχείρησης παίζει ρόλο ως προς την χρήση του factoring για λόγους ρευστότητας, διαχείρισης και ασφάλειας. Όσον άφορα τη χρήση του factoring για λόγους Διαχείρισης/Κόστους βρέθηκαν σημαντικές διάφορες μεταξύ των πολύ μικρών επιχειρήσεων (έως 2 εκ) σε σχέση με τις μικρές επιχειρήσεις (2 εκ-10 εκ) μεσαίες επιχειρήσεις (10 εκ-50 εκ) και τις μεγάλες (50+ εκ). Σχετικά με το μέγεθος των επιχειρήσεων παρατηρήθηκε ότι, η ρευστότητα και η διαχείριση/κόστος αποτελούν κυρίους λόγους για την επιλογή του factoring από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις ενώ το θέμα ασφαλείας/εξασφαλίσεων απασχολεί περισσότερο τις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Όσον άφορα τη νομική μορφή παρατηρήθηκε ότι η διαχείριση/κόστος αποτελούν κύριο λόγο για την επιλογή του factoring από τις ατομικές επιχειρήσεις και τις ΟΕ & ΕΕ σε σχέση με τις ΑΕ, ΕΠΕ. Αντίθετα δεν εξάχθηκαν ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με τη χρήση του factoring για λόγους ασφαλείας και ρευστότητας όσον άφορα τη νομική μορφή των επιχειρήσεων. Σχετικά με την ηλικία των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν factoring παρατηρήθηκε ότι οι περισσότερο ηλικιωμένες επιχειρήσεις τείνουν να διαφωνούν ως προς την επιλογή του factoring λόγω μη πρόσβασης σε άλλες πήγες χρηματοδότησης. Το γεγονός αυτό έχει νόημα καθώς πρόκειται για επιχειρήσεις οι οποίες έχουν πολυετή παρουσία στην αγορά και έχουν αναπτύξει σημαντικές σχέσεις και με άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οι έντονα εξαγωγικές επιχειρήσεις συμφωνούν στο γεγονός ότι επιλέγουν το factoring περισσότερο για λόγους ασφαλείας/εξασφαλίσεων σε σχέση με τις μη εξαγωγικές επιχειρήσεις και τις ήπια εξαγωγικές επιχειρήσεις. Οι τελευταίες εμφανίζονται να τηρούν μια πιο ουδέτερη στάση ως προς την χρήση του factoring για λόγους διασφάλισης έναντι πιθανών πτωχεύσεων ή ελέγχου της φερεγγυότητας μελλοντικών πελατών καθώς και της μη παροχής εμπράγματων εξασφαλίσεων. Τέλος εξετάστηκε κατά πόσο το μέγεθος, η ηλικία και η νομική μορφή επηρεάζουν την προνομιακή επιλογή του factoring έναντι άλλων προϊόντων χρηματοδότησης. Παρατηρήθηκε ότι, όσο το μέγεθος της επιχείρησης μεγαλώνει τόσο το factoring μετατοπίζεται προς τα κάτω στην κλίμακα επιλογής των επιχειρήσεων ως κυρία μορφή χρηματοδότησης. Αντίστοιχα αποτελέσματα βρέθηκαν αναφορικά με την ηλικία των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν factoring. Παρατηρήθηκε δηλαδή ότι όσο μεγαλώνει η επιχείρηση και ωριμάζει στο περιβάλλον που δραστηριοποιείται, τόσο το factoring μετατοπίζεται προς τα κάτω στην κλίμακα επιλογής των επιχειρήσεων ως η κυρία μορφή χρηματοδότησης. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη δυσκολία των νεοσύστατων επιχειρήσεων, στην πρόσβαση σε αγορές χρήματος όπου πλέον το factoring αποτελεί τη μοναδική επιλογή χρηματοδότησής τους. Παρατηρήθηκε ότι, όταν μια επιχείρηση εγκαθιδρύεται στην αγορά και ωριμάζει τότε το factoring αποτελεί μια εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης καθώς οι κυρίες ανάγκες καλύπτονται από τραπεζικές πιστοδοτήσεις.