Ιδέα και Ον, Κάλλος και Αλήθεια στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη

Abstract

The present thesis aims to (re)examine Platonic and Aristotelian metaphysics as a whole, through a new prism that considers the two philosophers as having a share in a common struggle against the eternal problem of the ineradicable dichotomy of the Outside and the Inside, of the Thing and its Self, that is -to put it in a better way- of Being and the Essence (of it). Specifically, starting from a skepticism concerning the widespread equations (in every possible combination) of the terms Being/Idea/Substance/Form/Essence, it aims to explore the enigmatic structure of this problem through a close examination of the subtle and overlapping relationships of these concepts, which sometimes border on the paradoxical, involving relations of simultaneous disjunction and conjugation or an intertwining that makes the boundaries of each concept indiscernible. Through this study, which takes the form of a (noetic) space-ology of the Intelligible, the hypothesis of a relative continuity and of an inverse symmetry of the philosophical ventures of Plato and Aristotle will be strengthened, as precisely this paradox may survive "under their eyes" and -maybe even- despite their belief that they have managed to eradicate it. But even more important is the fact that, in the end, all the metaphysical problems that weaken their philosophies can be articulated around and, at the same time, illuminated by the problem of the Dichotomy of Being and Essence: for it gradually becomes obvious that we should move -through an exploration of the multi-layered dialectic of participation and separation- beyond the dynastic dilemma of immanence and transcendence. Finally, it aims to examine the possibility that the pair of Beauty and Truth (due to the obvious links with the other central concepts) may contribute, as a "mediator" in place of the Idea-Being pair, to the holistic understanding of the constitutional dichotomy of Being and Essence.

Η παρούσα διατριβή στοχεύει να (επαν)εξετάσει σύνολη την πλατωνική και αριστοτελική μεταφυσική, μέσα από ένα νέο πρίσμα που θέλει τους δύο φιλοσόφους μετόχους μιας κοινής πάλης με το αιώνιο πρόβλημα της ανεξάλειπτης διχοστασίας του Έξω και του Μέσα, του Πράγματος και του Εαυτού του, ήτοι -καλύτερα- του Όντος και της Ουσίας (του). Συγκεκριμένα, εκκινώντας από τον σκεπτικισμό απέναντι στις διαδεδομένες εξισώσεις (σε κάθε πιθανό συνδυασμό) των όρων Ον/Ιδέα/Ουσία/Είδος, στοχεύει να εξερευνήσει την αινιγματική δομή αυτού του προβλήματος μέσα από την εκ του σύνεγγυς εξέταση των λεπτών και επικαλυπτόμενων συσχετίσεων αυτών των εννοιών, που ενίοτε εκβάλλουν στο όριο της παραδοξότητας, ενέχοντας σχέσεις ταυτόχρονης διάζευξης και σύζευξης ή μιαν αλληλοπεριχώρηση που καθιστά τα όρια της κάθε έννοιας δυσδιάκριτα. Μέσα από αυτήν την μελέτη, που λαμβάνει την μορφή μιας νοητ(ικ)ής χωρο-λογίας, θα ισχυροποιηθεί η υπόθεση μιας σχετικής συνέχειας και μιας αντίστροφης συμμετρικότητας των φιλοσοφικών εγχειρημάτων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, καθώς ακριβώς αυτή η παραδοξότητα ίσως επιζεί "κάτω από τα μάτια" τους και -ίσως ακόμη- παρά την πεποίθηση τους ότι την εκρίζωσαν. Όμως, ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι, τελικά, όλα τα μεταφυσικά προβλήματα που αποδυναμώνουν τις φιλοσοφίες τους μπορούν να αρθρωθούν γύρω και, συνάμα, να φωτιστούν από το πρόβλημα της Διχοστασίας του Όντος και της Ουσίας: γιατί γίνεται σταδιακά φανερό ότι θα πρέπει να κινηθούμε -μέσω της εξερεύνησης της πολυεπίπεδης διαλεκτικής της μέθεξης και του χωρισμού- πέρα από το δυναστικό δίλημμα της εμμένειας και της υπερβατικότητας. Τέλος, στοχεύει να εξετάσει την πιθανότητα το ζεύγος του Κάλλους και της Αληθείας (λόγω των πρόδηλων δεσμών με τις άλλες έννοιες) να συνεισφέρει, ως "διαμεσολαβητής" στην θέση του ζεύγους Ιδέα-Ον, στην ολιστική κατανόηση της καταστατικής διχοστασίας του Όντος και της Ουσίας.