Ο ζωγράφος του Μαρσύα και ο κύκλος του: συμβολή στη μελέτη της αττικής αγγειογραφίας του 4ου αι. π.Χ.

Abstract

The subject of this PhD thesis is the study of the vases produced by the Marsyas’ Painter workshop, along with the painters who according to stylistic features seem to belong to a big ceramic workshop. The conventional name ‘Marsyas Painter’ was given by K. Schefold, due to the depiction of the Satyr bearing the same name on the main side of a pelike, found in Kerch area, now on display at the Hermitage Museum (inv. no. St 1792). The first chapter of the thesis is focused on the stylistic features of the vase painters; in this framework new attributions are proposed or some former ones are revisited. The second chapter deals with the vessels forms produced by this workshop, aiming at intensifying several potters, and at deciphering the nexus of its internal structure. The material under consideration indicates that the workshop produced large vessels, mainly pelike and hydriae, wedding ceremonial vessels, craters and basins, along with the production of the Panathenaic amphorae. The following chapter concerns the iconography of the representations, which are divided into two major groups; the first one concerns mythological themes depicting gods and heroes, while the second one includes scenes related to the world of mortals. Last but not least, the study of colors, namely the identification of pigments, as well as the technique of their application proves to be rather illuminating. Nine different colors were identified after the macro- and microscopic observation of the available material; white and off-white shades are the most common ones, while the palette is complemented by yellow, violet, green, blue, orange, black, and grey. The thesis is completed by an extensive list of vases, as well as accompanying catalogues and tables.

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η μελέτη των έργων του Ζωγράφου του Μαρσύα, καθώς και των αγγειογράφων, οι οποίοι με βάση τα στιλιστικά χαρακτηριστικά, φαίνεται πως αποτέλεσαν ένα μεγάλο κεραμικό εργαστήριο. Το συμβατικό όνομα Ζωγράφος του Μαρσύα, δόθηκε στον αγγειογράφο από τον K. Schefold, εξαιτίας της απεικόνισης του ομώνυμου Σιληνού στην κύρια όψη μιας πελίκης που εντοπίστηκε στο Κερτς της Κριμαίας και φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο Ερμιτάζ με αρ. ευρ. St 1792.Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας εξετάζονται τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά των υπό εξέταση αγγειογράφων, ενώ ακολουθεί η επανεξέταση παλιότερων αποδόσεων και η ταύτιση νέων αγγείων. Στη συνέχεια η εργασία πραγματεύεται το σχηματολόγιο των αγγείων του εργαστηρίου, με σκοπό την αναγνώριση διαφορετικών κεραμέων και την αποτύπωση του πλέγματος των συνεργασιών. Από την μελέτη του σωζόμενου υλικού φαίνεται πως το εργαστήριο παρήγαγε μεγάλου μεγέθους αγγεία, κυρίως πελίκες και υδρίες, γαμικούς λέβητες, κρατήρες και λεκανίδες, πάντοτε σε συνδυασμό με την παραγωγή των παναθηναϊκών αμφορέων. Το επόμενο κεφάλαιο πραγματεύεται τις εικονογραφικές παραστάσεις που απαντούν στα αγγεία του εργαστηρίου, οι οποίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Αρχικά, εξετάζονται οι παραστάσεις με μυθολογικό περιεχόμενο, οι οποίες φέρουν σκηνές όπου συμμετέχουν θεοί και ήρωες και εν συνεχεία οι παραστάσεις που σχετίζονται με τον κόσμο των θνητών. Ιδιαίτερα διαφωτιστική, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εργασίας, υπήρξε η μελέτη των χρωμάτων για την απόδοση των εικονογραφικών παραστάσεων, η ταυτοποίηση των χρωστικών, καθώς και την τεχνική εφαρμογής τους στην επιφάνεια των αγγείων. Από την μακροσκοπική και μικροσκοπική παρατήρηση του διαθέσιμου υλικού εντοπίστηκαν συνολικά εννέα διαφορετικά χρώματα, τα οποία χρησιμοποιούνται με μεγαλύτερη ή μικρότερη συχνότητα από τους αγγειογράφους. Το λευκό και το υπόλευκο αποτελούν τα συνηθέστερα χρώματα, ενώ την χρωματική παλέτα συμπληρώνουν το κίτρινο, το ιώδες, το πράσινο, το κυανό, το πορτοκαλί, το μαύρο και το γκρί. Την εργασία συμπληρώνει ο εκτενής κατάλογος των αγγείων, καθώς και βοηθητικοί κατάλογοι και οι πίνακες των αγγείων.