Παίζοντας με τα αθύρματα του μεσοπολέμου: μια "κοσμοπολίτικη" ελληνικότητα

Abstract

The vision of the League for Women’s Rights (LWR) (Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας), materialized in the Papastrateios School of Toys and Decoration (PSTD) (Παπαστράτειος Σχολή Παιχνιδιών και Διακοσμητικής) an exemplary and experimental school of applied arts, comprises of a series of radical ideas that emerged during the interwar era and range from labour school that assigns toy building to its rightful users -children- to modernist ideas that interwove Greekness and childhood through aesthetics. Liberation is achieved through the materialization in the tangible toy of popular art as mediated by aesthetic education. Both the general education provided by the demoticists teachers and the artistic education provided by painters and sculptors of the Art Group (Ομάδα Τέχνη) that teach students how to build toys, aims at the development of a new Modern Greek civilization in the footsteps of contemporary art currents (such as the artistic education movement, Bauhaus etc.) and in accordance with rules dictated by Greekness. This resulted in a hybrid object-toy that on the one hand brought together European models, popular patterns and high art and on the other brought about a social relation: practical solidarity. LWR, the feminist voice of Educational Association (Εκπαιδευτικού Ομίλου) and the Art Group seeking to establish toy-building both as a profession and as a potential industry served the need of children, be they rich or poor, for toys that would be “both entertaining and nice”.

Στο όραμα του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (ΣΔΓ), που υλοποιήθηκε στην Παπαστράτειο Σχολή Παιχνιδιών και Διακοσμητικής (ΠΣΠΔ), ένα πρότυπο, πρωτότυπο σχολείο εφαρμοσμένων τεχνών, συγκλίνουν μια σειρά πρωτοποριακές αντιλήψεις της εποχής του Μεσοπολέμου: από το Σχολείο Εργασίας, που αποδίδει την κατασκευή των παιχνιδιών στους φυσικούς τους χρήστες, τα παιδιά, ως τη διαπλοκή των μοντερνιστικών ιδεών που συνδέουν ελληνικότητα και παιδικότητα διαμέσου της αισθητικής. Η απελευθέρωση συντελείται από τη σύμπτωση στο υλικό αντικείμενο του παιχνιδιού, της τέχνης του λαού, όπως την έχει σμιλέψει η αισθητική παιδεία. Η μόρφωση που παρέχεται στους μαθητές του σχολείου, τόσο η γενική από τους δημοτικιστές δασκάλους τους όσο και η καλλιτεχνική από τους ζωγράφους και τους γλύπτες της Ομάδας Τέχνη που τα διδάσκουν πώς να κατασκευάζουν παιχνίδια, έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός καινούριου νεοελληνικού πολιτισμού, στα χνάρια των καλλιτεχνικών κινημάτων της εποχής (όπως το κίνημα της καλλιτεχνικής αγωγής, το Μπαουχάουζ κλπ) και σύμφωνα με τους κανόνες που επιβάλλει η εξύφανση της ελληνικότητας. Το αποτέλεσμα είναι από τη μια υβριδικό αντικείμενο-παιχνίδι που ανακατεύει ευρωπαϊκά μοντέλα, λαϊκά μοτίβα και υψηλή τέχνη και μια κοινωνική σχέση από την άλλη: η έμπρακτη αλληλεγγύη. Ο ΣΔΓ, φεμινιστική φωνή του ΕΟ, και η ΟΤ επιχειρώντας να κατοχυρώσουν τον παιχνιδοποιό ως επάγγελμα και την παιχνιδοποιία ως (εν δυνάμει) βιομηχανία θεραπεύουν συγχρόνως και την ανάγκη των παιδιών, πλούσιων και φτωχών, για παιχνίδια, «διασκεδαστικά μαζί και ωραία».