Διερεύνηση της συμμετοχής των μεγάλων αεραγωγών και βρογχιολίων στις διάχυτες διάμεσες πνευμονοπάθειες με έμφαση στη σαρκοείδωση και στην κοκκιωμάτωση Wegener: μελέτη με υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας σε εισπνευστική και εκπνευστική φάση

Abstract

Purpose: To assess the presence of bronchus and bronchioles involvement, in the diffuse lung diseases especially in sarcoidosis and Wegener’s granulomatosis on chest High-resolution CT (HRCT) in inspiration and in expiration.Material and Methods: Thirty consecutive patients with sarcoidosis and twenty one with Wegener’s granulomatosis underwent inspiratory and expiratory HRCT. HRCT images in inspiration were evaluated for: extent and distribution of parenchymal involvement, predominant pattern, bronchus-bronchioles impairment. HRCT images in expiration were assessed for: presence, distribution and air-trapping extent (AT). Attenuation difference in the AT regions at expiration and the respective ones at inspiration were calculated. The presence and extent of AT were correlated with: extent of involvement, predominant inspiratory patterns, bronchus-bronchioles involvement. The statistical analysis was evaluated by Kruskal-Wallis test by using the SPSS 15 statistical program.Results: Sarcoidosis: The predominant patterns in inspiratory HRCT scans were: nodular in 12 patients, fibrotic in 4 patients, ground-glass opacity in 3 linear in 3. Mixed pattern was present in 5 patients. The extent of parenchymal involvement was 0% - 80%. Bronchus-bronchioles impairment was found in 16/30 patients.The extent of AT ranged from 0%-31.5%. AT was present in 25/30(83.3%) patients with no lung field predilection. Bilateral AT was present in 20/25 patients. AT was revealed in the lower lung fields in all patients. In the posterior costophrenic angles AT was evaluated in 21/25 patients. Air-trapping was the only CT indication of pulmonary sarcoidosis in 3/30(10%) patients who also had normal PFT. Attenuation difference between inspiration and expiration ranged from -40HU to 106HU (mean -63.1HU ± 51.5HU). In 2 patients a paradoxical decrease of lung attenuation was observed at expiration. No significant correlation was found between AT extent at expiration, with predominant pattern, extent of lesions and bronchus-bronchioles involvement at inspiration.

Σκοπός: Η παρούσα διατριβή έχει ως σκοπό τη διερεύνηση της συμμετοχής των μεγάλων αεραγωγών και βρογχιολίων στις διάχυτες διάμεσες πνευμονοπάθειες με έμφαση στη σαρκοείδωση και στην κοκκιωμάτωση Wegener, με τη χρήση υπολογιστικής τομογραφίας υψηλής ευκρίνειας σε βαθιά εισπνευστική και εκπνευστική προσπάθεια.Υλικό και Μέθοδοι: Μελετήθηκαν, προοπτικά 30 ασθενείς με επιβεβαιωμένη σαρκοείδωση και 21 ασθενείς με επιβεβαιωμένη κοκκιωμάτωση Wegener, με υπολογιστική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας (ΥΤΥΕ). Αρχικά οι ασθενείς υποβαλλόταν σε ΥΤΥΕ σε βαθιά εισπνοή και κατόπιν σε ΥΤΥΕ σε βαθιά εκπνοή. Οι λήψεις της βαθιάς εκπνοής ήταν επιλεκτικές, με σκοπό τη μικρότερη έκθεση του ασθενούς στην ακτινοβολία των ακτίνων Rοentgen.Στις εισπνευστικές λήψεις καταγραφόταν τα κυρίαρχα πρότυπα, τα ευρήματα, η έκταση της προσβολής του πνευμονικού παρεγχύματος από τις νόσους, η προσβολή των μεγάλων αεραγών και βρογχιολίων με τη μορφή εκτασίας του αυλού τους και πάχυνσης του τοιχώματός τους. Στις εκπνευστικές λήψεις καταγραφόταν η παρουσία, η κατανομή και η έκταση των περιοχών παγίδευσης αέρα με γεωγραφική-εμβαλοματοειδή κατανομή. Έγινε μέτρηση των πυκνοτήτων των περιοχών με παγίδευση αέρα στην εκπνοή και των αντίστοιχων θέσεων στην εισπνοή, ενώ μετρήθηκε και η πυκνότητα του φυσιολογικού γειτονικού παρεγχύματος σε αντίστοιχες θέσεις τόσο στην εισπνοή όσο και στην εκπνοή. Έγινε στατιστική ανάλυση για την εύρεση σχέσεων μεταξύ των μεταβλητών μέσω με παραμετρικών μεθόδων (Kruskal-Wallis test) της έκτασης των περιοχών παγίδευσης αέρα με τα κυρίαρχα πρότυπα, την έκταση της νόσου, την προσβολή των μεγάλων αεραγωγών που αναδεικνυόταν στις εισπνευστικές λήψεις. Όλες οι στατιστικές αναλύσεις διενεργήθηκαν με το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 15.Αποτελέσματα: Σαρκοείδωση: Τα κυρίαρχα πρότυπα που κατεγράφησαν στην εισπνευστική ΥΤΥΕ ήταν: οζώδες σε 12 ασθενείς, ινωτικό σε 4, θολή υάλος σε 3, γραμμοειδές σε 3, ενώ μικτό πρότυπο –δηλαδή ισόποση έκταση των βλαβών- σε 5 ασθενείς. Η ποσοστιαία έκταση της νόσου στο πνευμονικό παρέγχυμα κυμάνθηκε από 0% έως 80%. Περιοχές παγίδευσης αέρα βρέθηκαν σε 25 ασθενείς από τους 30 ασθενείς και η ποσοστιαία έκταση της νόσου κυμάνθηκε από 0-31,5% (mean 8,26 ± 8,02). Η παγίδευση αέρα βρέθηκε να εντοπίζεται αμφοτερόπλευρα στους 20 από τους 25 ασθενείς που εμφάνισαν το εύρημα. Παγίδευση αέρα απεικονίσθηκε στα κάτω πνευμονικά πεδία σε όλους τους ασθενείς, 25, που εμφάνισαν το φαινόμενο ετερόπλευρα ή αμφοτερόπλευρα. Στις οπίσθιες πλευροδιαφραγματικές γωνίες το εύρημα ήταν παρόν στους 21 από τους 25 ασθενείς.Η διαφορά των πυκνοτήτων στις περιοχές με παγίδευση αέρα μεταξύ εισπνοής και εκπνοής κυμάνθηκε από -40 Μονάδες Hounsfield, έως 106 Μονάδες Hounsfield (mean 63,1 ±.51,5 MH). Η προσβολή των αεραγωγών στην εισπνευστική ΥΤΥΕ βρέθηκε σε 16 από τους 30 ασθενείς.Οι μέσες τιμές της συνολικής έκτασης των περιοχών παγίδευσης αέρα που αναδείχθηκαν στην εκπνευστική ΥΤΥΕ δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά: με την ποσοστιαία έκταση των βλαβών, με τα κυρίαρχα πρότυπα και με την προσβολή των αεραγωγών που αναδείχθηκαν στην εισπνευστική ΥΤΥΕ. Η στατιστική ανάλυση έγινε με Kruskal-Wallis test. Ασθενής συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ των ασθενών, των οποίων το κυρίαρχο πρότυπο είχε χαρακτηρισθεί ως ινωτικό και των απεικονιστικών προτύπων των λοιπών ασθενών, σε σχέση με τη μέση συνολική ποσοστιαία τιμή των περιοχών παγίδευσης αέρα (p= 0,057<0,1).Κοκκιωμάτωση Wegener: Τα κυρίαρχα πρότυπα που κατεγράφησαν στην εισπνευστική ΥΤΥΕ ήταν: οζώδες (κοιλοματοποιημένοι ή μη όζοι) σε 7 ασθενείς, θολή υάλος σε 5, μάζες σε 3, ίνωτικό σε 3 ασθενείς και πύκνωση με αεροβρογχόγραμμα σε 1 ασθενή. Η ποσοστιαία έκταση της νόσου στο πνευμονικό παρέγχυμα κυμάνθηκε από 0% έως 36,7%Περιοχές παγίδευσης αέρα βρέθηκαν σε 7 από τους 21 ασθενείς και η ποσοστιαία έκταση της νόσου κυμάνθηκε από 0-70,8% (mean 15,8 ± 7). Η παγίδευση αέρα βρέθηκε να εντοπίζεται αμφοτερόπλευρα και στους 7 ασθενείς που εμφάνισαν το εύρημα.Παγίδευση αέρα απεικονίσθηκε στα κάτω πνευμονικά πεδία σε όλους τους ασθενείς 7, που εμφάνισαν το φαινόμενο ετερόπλευρα ή αμφοτερόπλευρα. Στις οπίσθιες πλευροδιαφραγματικές γωνίες το εύρημα ήταν παρόν και στους 7 ασθενείς είτε αμφοτερόπλευρα είτε ετερόπλευρα.Η διαφορά των πυκνοτήτων στις περιοχές με παγίδευση αέρα μεταξύ εισπνοής και εκπνοής κυμάνθηκε από 32 Μονάδες Hounsfield, έως 106 Μονάδες Hounsfield (mean 60 ± 23,5 MH). Η προσβολή των αεραγωγών στην εισπνευστική ΥΤΥΕ βρέθηκε σε 14 από τους 21 ασθενείς.Οι μέσες τιμές της συνολικής έκτασης των περιοχών παγίδευσης αέρα που αναδείχθηκε στην εκπνευστική ΥΤΥΕ δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά: με την ποσοστιαία έκταση των βλαβών, με τα κυρίαρχα πρότυπα και με την προσβολή των αεραγωγών που αναδείχθηκαν στην εισπνευστική ΥΤΥΕ. Η στατιστική ανάλυση έγινε με Kruskal-Wallis test.Συμπεράσματα: Η προσβολή των μεγάλων αεραγωγών (βρόγχων) και βρογχιολίων που αναδεικνύεται στην ΥΤΥΕ, σε φάση βαθιάς εισπνοής αποτελεί ένα συχνό εύρημα, τόσο στη σαρκοείδωση, όσο και στην κοκκιωμάτωση Wegener.Η παγίδευση αέρα, είναι συχνό εύρημα στη σαρκοείδωση και στην κοκκιωμάτωση Wegener, αποτελεί έμμεσο εύρημα προσβολής των μικρών αεραγωγών και αναδεικνύεται με την υποβολή των ασθενών σε ΥΤΥΕ σε βαθιά εκπνοή.Η μελέτη αυτή αναδεικνύει το εύρημα της παγίδευσης αέρα, ως ένα νέο, πρόσθετο απεικονιστικό στοιχείο που πρέπει να καταγράφεται στους ασθενείς με τα ως άνω νοσήματα και το οποίο απεικονίζεται ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη ευρημάτων στην ΥΤΥΕ σε βαθιά εισπνοή.Για την ανάδειξή του χρήσιμη κρίνεται η διενέργεια λήψεων με ΥΤΥΕ σε βαθιά εκπνευστική προσπάθεια, στους ασθενείς αυτούς, ενώ προτείνεται πλέον, να διενεργείται σε όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε ΥΤΥΕ σε βαθιά εισπνευστική προσπάθεια και που πιθανολογείται διάχυτη προσβολή του πνευμονικού παρεγχύματος.