Υπόδικοι κατηγορούμενοι: επιπτώσεις, συνέπειες ψυχολογικές στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή τους από την προσωρινή κράτηση

Abstract

This thesis aims to examine the consequences of the procedural measures methodology of provisional arrest(as a procedural measure of preventive character) which can be applied to the defendant, according to 283 article, Code of Criminal Procedure, as long as the pre-trial proceedings last, from the magistrate in agreement with the DA(District Attorney) or in case of disagreement with the court council, from the perspective of social psychology. Within the pending trial status, the judicial system deprive those who were found to be suspects for the commission of criminal offences of their freedom, while they are still not in trial for eighteen months. Our research case is that the people who are put in prison without being found guilty after a procedure of trial, face imprisonment and that is a serious, probably life, traumatic experience for their personal and social identity. We created our experimental sample through the respondents’ prison in Greece, Korydallos Prison, as well as from respondents that had been released and in some cases exonerated or tried with a light sentence. We designed, as research tools, a questionnaire. Using the descriptive statistics and content analysis method we explicated the research findings. The findings showed that the consequences of provisional arrest are serious, mostly negative and conclusive for the defendant. These adverse effects follow the family members too; they have to deal with social rejection, stigmatization and economic problems. Prison, with its infrastructure problems, its operation and the overcrowding of the prisoners, has long term negative consequences in the psychology of the pre-trial respondent, such as anxiety, tension, depression, hostility, feelings of incompetence, cognitive dysfunction(confusion, memory loss, stupor) impotence and desperation, guilt, social seclusion, self inflicted wounds and suicidal tendencies. As far as the positive consequences of pre-trial detention are concerned some reported are: maturity, introspection, self-awareness, realization of life's dark side, enforced detoxification of drug addicts, strengthening of familial relations. A major problem was the lack of activities in prison, mostly the prisoners’ overcrowding. Finally, psychological support during and after imprisonment for the treatment of post-traumatic stress and the smooth return of the defendant from prison to his home, was considered to be necessary.

Η παρούσα έρευνα έχει ως στόχο να διερευνήσει τις επιπτώσεις της εφαρμογής του δικονομικού μέτρου της προσωρινής κράτησης (ως δικονομικού μέτρου προληπτικού χαρακτήρα), η οποία μπορεί να επιβληθεί στον κατηγορούμενο, κατά το άρθρο 283 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, όσο διαρκεί η προδικασία, από τον τακτικό ανακριτή με σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα ή σε περίπτωση διαφωνίας τους από το δικαστικό συμβούλιο, από την σκοπιά της κοινωνικής ψυχολογίας. Στα πλαίσια της υποδικίας, το ποινικοδικονομικό σύστημα στερεί την ελευθερία σε άτομα, τα οποία κρίθηκαν ως ύποπτα για την τέλεση ποινικών αδικημάτων, ενώ ακόμη δεν έχουν οδηγηθεί σε δίκη έως και δεκαοκτώ μήνες. Η ερευνητική μας υπόθεση είναι ότι τα άτομα αυτά, τα οποία οδηγούνται στη φυλακή χωρίς να έχουν κριθεί ακόμη μέσα από μια διαδικασία δίκης ως ένοχα, βιώνουν τη φυλάκιση και αυτό αποτελεί μια σοβαρή, πιθανόν ισόβια, τραυματική εμπειρία για την προσωπική και κοινωνική τους ταυτότητα. Σχηματίσαμε το ερευνητικό μας δείγμα, μέσα από την κατ' εξοχήν ορισμένη ως φυλακή υποδίκων στην Ελλάδα, την Φυλακή του Κορυδαλλού, αλλά και από υποδίκους που είχαν αποφυλακιστεί και σε κάποιες περιπτώσεις είχαν αθωωθεί ή είχαν δικαστεί με πολύ μικρές ποινές. Σχεδιάσαμε, ως ερευνητικό εργαλείο, ερωτηματολόγιο. Αναλύσαμε με την μέθοδο της περιγραφικής στατιστικής και της ανάλυσης περιεχομένου τα ερευνητικά ευρήματα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι επιπτώσεις της προσωρινής κράτησης είναι βαριές, κατά κύριο λόγο αρνητικές και καταλυτικές για την ζωή του κατηγορουμένου. Οι δυσμενείς επιπτώσεις επεκτείνονται και στα μέλη της οικογένειας, τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν την κοινωνική απόρριψη, τον στιγματισμό και τα οικονομικά προβλήματα. Η φυλακή με τα προβλήματα που έχει σήμερα στις υποδομές της, στη λειτουργία της, αλλά και λόγω του υπερπληθυσμού των κρατουμένων, έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία του προσωρινά κρατουμένου, όπως άγχος, ένταση, κατάθλιψη, εχθρότητα, αισθήματα ανικανότητας, γνωστική δυσλειτουργία (σύγχυση, απώλεια μνήμης, λήθαργο), αδυναμία και απελπισία, ενοχές, κοινωνική απόσυρση και απομόνωση, αυτοτραυματισμό και τάσεις για αυτοκτονία. Ως θετικές επιπτώσεις από την προσωρινή κράτηση αναφέρθηκαν η ωρίμανση του ατόμου, η ενδοσκόπηση, η αυτογνωσία, η επίγνωση της άσχημης πλευράς της ζωής, η αναγκαστική αποτοξίνωση των εξαρτημένων ατόμων από ναρκωτικές ουσίες, η σύσφιξη των οικογενειακών δεσμών. Σημαντικό πρόβλημα αναδείχθηκε η έλλειψη δραστηριοτήτων στη φυλακή, και κυρίως o συνωστισμός πολλών ατόμων. Τέλος απολύτως αναγκαία αναδείχθηκε η ψυχολογική στήριξη μέσα στη φυλακή αλλά και η ψυχολογική στήριξη αμέσως μετά την αποφυλάκιση για την αντιμετώπιση του μετατραυματικού στρες και την ομαλή επιστροφή του προσωρινά κρατούμενου από τη φυλακή στο σπίτι.