Ο ρόλος του σχολείου στην προαγωγή της φυσικής δραστηριότητας και της υγιεινής διατροφής μαθητών/τριών ηλικίας 11-12 ετών στο Ν. Ευβοίας

Abstract

The main purpose of the present research was: (a) the longitudinal estimation of Physical Activity (PA), Dietary Habits (DH), Sedentary Behaviors (SB), Body Mass Index (BMI), percentage of Body Fat (%BF), and the personal/psychological factors that are related to students’ PA and Healthy Diet (HD), (b) the examination of the scales factorial structure that evaluated the above personal/psychological factors and (c) the investigation of proposed causal model for the prediction of students’ PA and HD, in three periods during a school year.In the present research participated 707 students of the 5th and 6th grade and 372 parents. The measurements were conducted at the beginning, in the middle and at the end of the school year. Anthropometric measures in children were realized and questionnaires were filled by the children themselves and their parents. The statistical analyses of data involved the descriptive statistics, Two-way ANOVA with repeated measures, confirmatory factors analysis, Cronbach’s a, and path analysis through structural equation modeling. According to the results the percentages of the active students were 69.7%, 73.8% and 83.2% and the percentages of students that devoted two and more hours a day to SB were 39.4%, 45.9% and 45.4%, in the three measures accordingly. In parallel the percentages that according to Dietary Pyramid satisfied the proposed portions of dairy products’ consumption ranged from 60.0% to 66.6%, cereals from 1.2% to 1.5%, proteins from 9.9% to 17.9%, fruits from 46.6% to 53.2%, vegetables from 0.2% to 0.7% and fruits and vegetables from 9.0% to 9.8%, in the three measurements respectively. Furthermore, the percentages of underweight students, based on BMI, ranged from 3.9% to 5.8%, normal weight from 26.9% to 59.8%, overweight from 26.9% to 29.4% and obese from 6.3% to 9.5%, in the three measurements respectively. Around 60% of children had normal weight and the 38% of children were overweight and obese. During the school year were observed an increase in all the indicators of PA, in and out of school, a decrease in SB, a decrease in the frequency of consumption of dairy products, cereals, and proteins, an increase in the frequency of consumption of fruits and an increase in BMI and %BF of the students. Apart from them, the scales that assessed the personal/psychological factors related to the PA and HD displayed normal distribution and multivariable normality of questions, medium to high coefficients of internal consistency and satisfactory factorial structure. Finally, the percentage of children’s “PA” variation explained by proposed causal model was 80.3%, 76.8%, and 78.5% in the three measurements accordingly, whereas the percentage of “HD” variation that was interpreted by proposed causal model was 63.0%, 56.7%, and 53.4%, in the three measurements respectively. The results of the present study indicate the urgency to apply interventions for the promotion of children’s PA and HD, which focus on the psychological factors and involve parent and school environment.

Κύριος σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν: (α) η διαχρονική αξιολόγηση της Φυσικής Δραστηριότητας (ΦΔ), των Διατροφικών Συνηθειών (ΔΣ), των Καθιστικών Συνηθειών (ΚΣ), του Δείκτη Μάζα Σώματος (ΔΜΣ), του ποσοστού σωματικού λίπους (%ΣΛ) και των προσωπικών/ψυχολογικών παραγόντων που σχετίζονται με τη ΦΔ και την Υγιεινή Διατροφή (ΥΔ) των μαθητών/τριών, (β) η εξέταση της παραγοντικής δομής των κλιμάκων που αξιολόγησαν τους ανωτέρω προσωπικούς/ψυχολογικούς παράγοντες και (γ) η διερεύνηση ενός προτεινόμενου μοντέλου αιτιωδών σχέσεων για την πρόβλεψη της ΦΔ και της ΥΔ των μαθητών/τριών, σε τρία χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια ενός διδακτικού έτους.Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 707 μαθητές/τριες Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης και 372 γονείς. Οι μετρήσεις έγιναν στην αρχή, στο μέσον και στο τέλος του διδακτικού έτους. Πραγματοποιήθηκαν ανθρωπομετρήσεις στα παιδιά και συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια από τα ίδια και από τους γονείς τους. Οι στατιστικές αναλύσεις των δεδομένων περιλάμβαναν τους στατιστικούς δείκτες περιγραφικής στατιστικής, την Ανάλυση Διακύμανσης δύο παραγόντων με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις, την επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση, τον συντελεστή Cronbach’s και την ανάλυση διαδρομών, μέσω των δομικών εξισώσεων.Σύμφωνα με τα αποτελέσματα τα ποσοστά των δραστήριων μαθητών/τριών ανήλθαν στα 69.7%, 73.8% και 83.2% και τα ποσοστά των μαθητών/τριών που αφιέρωναν πάνω από δύο ώρες την ημέρα σε ΚΣ στα 39.4%, 45.9% και 45.4%, στις τρεις μετρήσεις αντίστοιχα. Παράλληλα, τα ποσοστά των μαθητών/τριών που σύμφωνα με τη Διατροφική Πυραμίδα ικανοποίησαν τις προτεινόμενες μερίδες κατανάλωσης γαλακτοκομικών κυμάνθηκαν από 60.0% έως 66.6%, δημητριακών από 1.2% έως 1.5%, πρωτεϊνούχων τροφών από 9.9% έως 17.9%, φρούτων από 46.6% έως 53.2%, λαχανικών από 0.2% έως 0.7% και φρούτων και λαχανικών από 9.0% έως 9.8%, στις τρεις μετρήσεις αντίστοιχα. Επίσης, τα ποσοστά των λιπόβαρων μαθητών/τριών, με βάση τον ΔΜΣ, κυμάνθηκαν από 3.9% έως 5.8%, των νορμοβαρών από 26.9% έως 59.8%, των υπέρβαρων από 26.9% έως 29.4% και των παχύσαρκων από 6.3% έως 9.5%, στις τρεις μετρήσεις αντίστοιχα. Το 60% περίπου των παιδιών είχαν φυσιολογικό βάρος και το 38% των παιδιών ήταν υπέρβαρα και παχύσαρκα. Στη διάρκεια του σχολικού έτους, παρατηρήθηκε αύξηση όλων των δεικτών της ΦΔ, εντός και εκτός του σχολείου, μείωση του ΧΚΣ, μείωση της συχνότητας κατανάλωσης γαλακτοκομικών, δημητριακών και πρωτεϊνούχων τροφών, αύξηση της συχνότητας κατανάλωσης φρούτων και αύξηση του ΔΜΣ και του %ΣΛ των μαθητών/τριών. Εκτός αυτών, οι κλίμακες που αξιολόγησαν τους προσωπικούς/ψυχολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη ΦΔ και την ΥΔ εμφάνισαν κανονική κατανομή και πολυμεταβλητή κανονικότητα των ερωτήσεων, μέτριους προς υψηλούς συντελεστές εσωτερικής συνέπειας και ικανοποιητική παραγοντική δομή. Τέλος, το ποσοστό της διακύμανσης της «ΦΔ» που εξηγήθηκε από το προτεινόμενο μοντέλο αιτιωδών σχέσεων ανήλθε στο 80.3%, 76.8% και 78.5%, στις τρεις μετρήσεις αντίστοιχα, ενώ το ποσοστό της διακύμανσης της «ΥΔ» που ερμηνεύτηκε από το προτεινόμενο μοντέλο ανήλθε στο 63.0%, 56.7% και 53.4%, στις τρεις μετρήσεις αντίστοιχα.Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης δείχνουν την αναγκαιότητα εφαρμογής παρεμβατικών προγραμμάτων προαγωγής της ΦΔ και ΥΔ των παιδιών, τα οποία θα επικεντρώνονται κυρίως στους ψυχολογικούς παράγοντες και θα εμπλέκουν τους γονείς και το περιβάλλον του σχολείου.