Πρόληψη και αντιμετώπιση της αρρώστιας στα Επτάνησα από την ένωση έως τη γερμανική κατοχή (1865-1945)

Abstract

Thesis of Nicholas Georg. Moschopoulos, titled: Prevention and confrontationof illnesses in the Ionian Islands from the Reunion of the islandsup to the beginning of the German occupation (1864-1945). Zakynthos- Ithaca - Corfu - Lefkada-Paxos. Epidemics and their treatment - Hospitals - Medicalcare - Doctors. Research in primary (archival) and secondary published sources (newspapers, magazines, special or more general researches/studies) has revealed a great number of hospital doctors, or doctors of the private sector who acted in the Ionian Islands during the period 1864 – 1940. The number of those doctors is 531 and they were located as follows: 193 in Zakynthos (Zante), 220 in Corfu and Paxos, 45 in Ithaca and 73 in Lefkada. The research hasalso identified a number of elements concerning their studies, their pub-15lished work, as well as their professional and social activity.In addition, the study has recorded public hospitals (urban hospitals, militaryhospitals, psychiatric clinics) as well as private clinics, mainly in Corfu.The private clinics of that island, such as those established by G. Vlassis, N.Arliotis and Hugh Ghialinas but also the clinics of Xenokratis Paxinopoulosand Spyros Panas in Kefalonia, had developed remarkable nursing activity.The establishment, organization and function of private medical centersin the city of Corfu, has been also highlighted, emphasizing on their greatsocial contribution. This was for example the case of Iatrio, which was establishedin 1876 by the surgical Society of Corfu, as well as the Annexe tothe Patriotic Institution for the Protection of the Child which was foundedin 1929, began its activity in 1930, and offered its services to the peopleof the city and the suburbs of Corfu (i.e. Lefkimi and the Community of Windmill). The participation of local actors, such as mayors, priests and local clubs to the administration and function of regional medical institutions has been underlined in the research.The study also records and describes fatal epidemics, ravaging during this period the Greek world, especially port cities, such as the cities of the Ionian Islands, referring to the measures taken by governmental agencies and by private initiative in order to face the problem. Another interesting point is related to the donation of medical services and medicaments by doctors and pharmacists, offered mainly to children and to needy families. Moreover, the donation of hospital equipment by organized groups or individuals is also noteworthy (i.e. the cost for establishment and equipment of the Diagnostic Center Ithaca was covered by donations). The new elements coming to the light through this study approach the percentage of 85%, while the percentage of elements completing the information publicized in earlier research, amounts to approximately 15%.

Η έρευνα σε πρωτογενείς (αρχειακές) και δευτερογενείς δημοσιευθείσες πηγές (εφημερίδες, περιοδικά, αυτοτελείς ειδικές ή ευρύτερες εργασίες) έφερε στη δημοσιότητα ένα πλήθος γιατρών, νοσοκομειακών ή και εκείνων που σε ιδιωτικό επίπεδο άσκησαν το λειτούργημα του γιατρού στα Επτάνησα κατά τη χρονική περίοδο 1864-1940, που ανέρχεται στους 531 κατανεμημένους κατά νησί ως ακολούθως: Ζάκυνθος 193, Κέρκυρα και Παξοί 220, Ιθάκη 45, Λευκάδα 73. Εντοπίσθηκε ένα πλήθος στοιχείων για τις σπουδές τους, την επαγγελματική και κοινωνική δραστηριότητά τους,τις δημοσιευμένες εργασίες τους. Επίσης επισημάνθηκαν δημόσια νοσηλευτικά Ιδρύματα (Αστικά Νοσοκομεία, Στρατιωτικά Νοσοκομεία, Ψυχιατρεία), καθώς και κλινικές ιδιωτικού χαρακτήρα, κυρίως στην Κέρκυρα, όπου οι ιδιωτικές κλινικές είχαν αναπτύξει αξιόλογη νοσηλευτική δράση, όπως λ.χ. ήταν οι κλινικές του Γ. Βλάση, του Ν. Αρλιώτη, του Ούγου Γιαλλινά, και στην Κεφαλονιά του Ξενοκράτη Παξινόπουλου και του Σπύρου Πανά. Επισημάνθηκε ακόμη η ίδρυση, η οργάνωση και η λειτουργία νοσηλευτικών ιδρυμάτων στην πόλη της Κέρκυρας με ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά με εκπληκτική κοινωνική προσφορά, όπως το Ιατρείο, το οποίο οργανώθηκε από την Ιατροχειρουργική Εταιρεία Κερκύρας το 1876, το Παράρτημα του Πατριωτικού Ιδρύματος Προστασίας του Παιδιού που ιδρύθηκε το 1929 και άρχισε να λειτουργεί το 1930 με εξακτίνωση δραστηριοτήτων και στα περίχωρα, όπως λ.χ. στην περιοχή της Λευκίμης και στην Κοινότητα Ανεμομύλου. Στην οργάνωση και τη λειτουργία των περιφερειακών Ιδρυμάτων συχνά συμμετείχαν και τοπικοί παράγοντες, όπως λ.χ. οι κοινοτάρχες, οι ιερείς ή λειτουργούντες σύλλογοι. Επιδημίες, τέλος, θανατηφόρες, που μάστιζαν κατά την περίοδο αυτή τον ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα τις πόλεις-λιμάνια, όπου προσέγγιζαν πλωτά επιβατηγά ή φορτηγά μέσα, επισημαίνονται και περιγράφονται στα Ιόνια νησιά και καταγράφεται ακόμη ο τρόπος αντιμετώπισής τους, τόσο από τους κρατικούς φορείς, όσο και από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ανάδειξη από την έρευνα έργου κοινωνικού, όπως η δωρεάν παροχή υπηρεσιών και η παροχή φαρμάκων από γιατρούς και φαρμακοποιούς, παρεχόμενο κυρίως σε παιδικό πληθυσμό, αλλά και ευρύτερα σε άπορες οικογένειες. Επίσης η προσφορά νοσοκομειακού εξοπλισμού από οργανωμένους φορείς ή και απλούς ιδιώτες. Όπως λ.χ. η ίδρυση και ο εξοπλισμός του Διαγνωστικού Κέντρου Ιθάκης.Τα νέα στοιχεία που επισημάνθηκαν και καταγράφηκαν προσεγγίζουν ποσοτικά το 85%, ενώ κατά ποσοστό 15% περίπου συμπληρώνουν, από παλαιότερη έρευνα, σημειωθείσες περιπτώσεις.