Βλαχόφωνα και ελληνόφωνα τραγούδια της περιοχής βορείου Πίνδου: ιστορική, εθνομουσικολογική προσέγγιση: Ο αρχαϊσμός τους και η σχέση τους με το ιστορικό υπόβαθρο

Abstract

An interdisciplinary approach of the musical culture of Western Greece starting from its very central zone, the Pindus mountains, and extending in its two slopes: Epirus and Western Macedonia in Greece. It combines different fields: History and Music Archaeology with Ethnomusicology but it also combines knowledge and seeks advise from many other different fields such as linguistics, folk studies, Byzantine Musicology and social anthropology in a way as to present a global picture of this culture and to test in different ways the results accomplished in the two main fields of study: Ethnomusicology and Historical research. Unfolding an extended musical system with its musical dialects in an extended area of the South-Western Balkans resulted in revealing unknown musical forms and norms that presented an interpretative interest regarding the musical past of the area. Synchronic research and the findings unfolded in it, in this way, became a means for the interpretation of musical historical sources and the musical past of the area. The musical cultural layers attested in the different but deeply interrelated ethnic groups, together with the phenomenon of billigualism, raise questions about the regular dominating concepts about bilingualism, ethnic or national or other ways of defining identity, marginality, minoritism and national homogeneity, and interethnic research as well as about so called “cross border” analysis. It also raises questions and marks the necessity for extended Historical research as well as extended systematic field research in order to test the results and methods of Social Anthropology mainly regarding its criticism against the Historical method of the Folkore Studies in Greece. Simultaneously the unfolding of the unknown musical laws attested in the field, permitted new interpretations of the “mythical” musical past in Ancient Greece and the Balkan antiquity revealing that distant past is not a separate enclave isolated in historical sources but a way of recycling and reinventing life and culture in the past, present and the future of human societies. Among the main contributions of this research and Phd dissertation are the first results and discovering of the Hemitonic Pentatonism in Greece and the interpretations of its contribution to the formation of the standard enharmonic genus in Antiquity. The interpretations regarding the Spondeion Scale and the Spondaic mode and the presentation of the causative relationship of the Music of the Pindus Mountains with the primary musical forms of the Ancient Greek areas. New forms of Heterophony and their relationship and formation with the language and its aesthetic and musical norms. Also forms of metrics in the metrical and "rhythmical" system of the music of the area. The begginings of the pentatonic system of the area with its evolutionary steps in a space-specific dimension. Ways they are formed as they are revealed in the inter-related musical dialects of the area. The interpretation of an unknown musical system of the Hellenic cultures, to which (despite the many previous attempts and contributions to its interpretation) was ussually made reference under the general description of an "ancient pentatonic music". The importance of billigualism as an additional test and justification of the constant historical process of this musical system in the Roman Era.

Mία διεπιστημονική προσέγγιση του μουσικού πολιτισμού της Δυτικής Ελλάδας αρχίζοντας από την κεντρική της ζώνη, την οροσειρά της Πίνδου και συνεχίζοντας στις δύο πλαγιές της: την Ήπειρο και την Δυτική Μακεδονία. Συνδυάζει διαφορετικά πεδία έρευνας: Ιστορία και Μουσική Αρχαιολογία με Εθνομουσικολογία, αλλά ακόμη συνδυάζει γνώση και αναζητά επιστημονική συμβουλή από πολλά άλλα διαφορετικά πεδία έρευνας όπως την γλωσσολογία, την λαογραφική έρευνα, την Βυζαντινή μουσικολογίακαι την κοινωνική ανθρωπολογία με τρόπο τέτοιο ώστε να παρουσιάσει μία σφαιρική εικόνα αυτού του πολιτισμού και να δοκιμάσει την ορθότητα των συμπερασμάτων που αποκτήθηκαν μέσα σε αυτά τα δύο κύρια πεδία έρευνας: την Εθνομουσικολογία και την Ιστορική έρευνα. Ξεδιπλώνοντας ένα εκτεταμένο μουσικό σύστημα με την μουσική του διαλεκτολογία σε μία εκτεταμένη περιοχή των Νοτιο-Δυτικών Βαλκανίων η έρευνα αυτή κατέληξε στο να αποκαλύψει άγνωστες μουσικές φόρμες και νομοτέλειες που παρουσίασαν ένα ενδιαφέρον ιδιαίτερο ως ερμηνευτικά εργαλεία σε σχέση με το μουσικό παρελθόν της περιοχής αυτής. Ταμουσικά πολιτισμικά επίπεδα που εντοπίστηκαν στις διαφορετικές αλλά βαθιά συσχετιζόμενες εθνοτικές ομάδες μαζί με το φαινόμενο της διγλωσσίας φέρνουν στην επιφάνεια ερωτηματικά σχετικά με τις «κανονικές» και γενικά αποδεκτές απόψεις σχετικά με την διγλωσσία, την εθνοτική (ethnic) ή εθνική με την έννοια του ευρωπαϊκού national, ή με άλλους τρόπους προσδιοριζόμενη ταυτότητα, το ζήτημα της οριακότητας (marginality), το ζήτημα του μειονοτισμού (minoritism) και της εθνικής ομοιογένειας - ομογενοποίησης, την διαεθνική έρευνα όπως επίσης την διασυνοριακή ανάλυση. Ακόμη αναδύει ερωτήματα και παρουσιάζει ως πλέον απαραίτητη την εκτεταμένη Ιστορική έρευνα μαζί με την εκτεταμένη συστηματική επιτόπια έρευνα για την επανεξέταση των αποτελεσμάτων και των μεθόδων της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας ιδιαίτερα σε σχέση με την κριτική της απέναντι στην Ιστορική μέθοδο των Φολκορικών σπουδών του Ελληνικού χώρου. Ταυτόχρονα το ξεδίπλωμα των άγνωστων μουσικών νομοτελειών που αποκαλύφθηκαν στο πεδίο της επιτόπιας έρευνας επέτρεψε νέες ερμηνείες του μουσικού παρελθόντος της Αρχαίας Ελλάδας και της Βαλκανικής αρχαιότητας, αποκαλύπτοντας ότι το μακρυνό παρελθόν δεν είναι ένας ξεχωριστός χώρος απομονωμένος στις Ιστορικές πηγές αλλά ένας τρόπος να ανακυκλώνει και να επανεφευρίσκει κανείς την ζωή και τον πολιτισμό στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των ανθρώπινων κοινωνιών. Ανάμεσα στις πρωτότυπες επιστημονικές συνεισφορές της διατριβής είναι ο εντοπισμός για πρώτη φορά του ημιτονικού πεντατονισμού στον Ελληνικό χώρο και οι σχετικές ερμηνείες της συμβολής του στην δημιουργία του φορμαλισμένου πλέον θεωρητικά εναρμονίου γένους στην Αρχαιότητα. Η ερμηνεία του σπονδείου και του σπονδειάζοντος τρόπου και η παρουσίαση της αιτιακής σχέσης της μουσικής της Πίνδου με τις πρώτες μουσικές φόρμες του Αρχαίου Ελληνικού χώρου. Νέες μορφές της ετεροφωνίας και της σχέσης τους και της δημιουργίας της μέσα από την γλώσσα και τις αισθητικές και μουσικές της νομοτέλειες όπως επίσης μορφές των μετρικών συστημάτων και απαρχές του πεντατονισμού με ενδιάμεσα εξελικτικά στάδια όπως διαμορφώνονται στην συγκεκριμένη περιοχή από τις συσχετιζόμενες μουσικές διαλέκτους. Η ερμηνεία ενός άγνωστου μουσικού συστήματος του Ελληνικού χώρου που (παρα τις προηγούμενες συνεισφορές και προσπάθειες ερμηνείας του), η Ιστορικότητα και λειτουργία περιγραφόταν μέχρι πρόσφατα με τον γενικό χαρακτηρισμό μίας "αρχαίας πεντατονικής μουσικής". Η σημασία της διγλωσσίας ως μία ακόμη τεκμηρίωση για την Ιστορική πορεία του μουσικού συστήματος της περιοχής και μέσα από τους Ρωμαϊκούς χρόνους.