Αρχαιολογικά τεκμήρια για την αγροτική ζωή από την αρχαία Πιερία

Abstract

The aim of the present thesis was the outline of the profile of the agricultural economy in ancient Pieria during Hellenistic and Roman period. Products of the public agricultural economy were examined, that are the pitch and the timber of Olympus. Terminology definitions, between resin and pitch, despite the confusion that the sources have, took place. Other centers of pitch production of the Greco-Roman world were presented in order to comprehend the commercial dynamic of the pierian center of pitch production, which had Pan-Hellenic distribution. It was also restored the Macedonian way of pitch extraction and plots were added. It was pinpointed the ampleness of the pitch use and the archaeological evidence interpreted based to the sources. Chemical analysis of pitch samples verified the sources. In microeconomics were placed the cultivation of cereals, grapes and olive trees. Information was accumulated for the above cultivations in the pierian plain. Royal granaries of the Macedonian fortresses in south Pieria were referred as well as private ones. The Villae rusticae of Retini and Makrigialos were presented. As far as the agricultural technology is concerned the various terminologies was accumulated from the sources for the basic agricultural implements and identified with the findings and futhermore corresponded with the Latin terminology. All the above were examined in their historical context. Finally was concluded that the special character of the agricultural economy of Pieria was the “industrial” pierian pitch production from the classical until the roman period.

Η διατριβή σκοπό είχε τη σκιαγράφηση κατά το δυνατόν της εικόνας της αγροτικής οικονομίας στην αρχαία Πιερία κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Μάζες που προσομοίαζαν με καμένο γυαλί και επιχρισμένα στην εσωτερική τους επιφάνεια όστρακα με το ίδιο υλικό στάθηκαν η αφορμή για την ταύτιση αυτού του υλικού με την πιερική πίσσα των φιλολογικών πηγών, την πίττα των επιγραφών. Αποσαφηνίστηκε η ρητίνη από την πίσσα παρά τη σύγχυση που επικρατεί στις πηγές. Διαπιστώθηκε ακόμη ότι η Πιερία ήταν ένα κέντρο παραγωγής επώνυμης πίσσας με διάρκεια ζωής από τα κλασικά ως τα ελληνιστικά χρόνια. Στη συνέχεια εντοπίστηκαν τα άλλα κέντρα παραγωγής πίσσας του ελληνορωμαϊκού κόσμου με σκοπό την αξιολόγηση της εμπορικής δυναμικής του πιερικού πισσοπαραγωγικού κέντρου, το οποίο προκύπτει ότι ήταν πανελλαδικής εμβέλειας. Επιχειρήθηκε αποκατάσταση του μακεδονικού τρόπου παραγωγής πίσσας, που υπομνηματίστηκε με σχέδια. Επισημάνθηκε η ευρύτητα της χρήσης της πίσσας και ερμηνεύτηκαν τα αρχαιολογικά κατάλοιπα με βάση κυρίως τις πηγές. Έγινε χημική ανάλυση των δειγμάτων που επιβεβαίωσε τις παραπάνω πληροφορίες. Στη συνέχεια μελετήθηκε και ένα δεύτερο προϊόν της δημόσιας αγροτικής οικονομίας, η ξυλεία του Ολύμπου. Στην μικροοικονομία εντάσσονται οι καλλιέργειες του σιταριού, του αμπελιού και της ελιάς. Συλλέγονται πληροφορίες για τις παραπάνω καλλιέργειες στην πεδιάδα της Πιερίας. Γίνεται λόγος για βασιλικές σιταποθήκες των μακεδονικών φρουρίων της νότιας Πιερίας και για τις ιδιωτικές αποθήκες. Παρουσιάζονται οι αγροικίες της Ρητίνης και του Μακρύγιαλου. Όσον αφορά την αγροτική τεχνολογία συγκεντρώνεται από τις πηγές η ποικίλη ορολογία για τα βασικά γεωργικά εργαλεία, γίνεται η ταύτισή τους με τα ευρήματα και η αντιστοίχηση με την λατινική ορολογία. Τα παραπάνω τοποθετούνται στο ιστορικό τους πλαίσιο και εξετάζονται. Τέλος διαπιστώνεται ότι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αγροτικής οικονομίας της Πιερίας είναι η «βιομηχανική» παραγωγή της επώνυμης πιερικής πίσσας από τα κλασικά ως και τα ρωμαϊκά χρόνια.