Οι λιθοτεχνίες πελεκημένου λίθου της νεολιθικής εποχής στην ανατολική και κεντρική Μακεδονία: παράγοντες και συνθήκες διαφοροποίησης

Abstract

This study deals with chipped stone industries of Eastern and Central Macedonia (Northern Greece) during the Neolithic Period. The reasoning of the present thesis is epitomized with the following questions: Under what conditions and under the influence of what factors were chipped stone assemblages created? How could chipped stone differentiation be interpreted regarding raw materials, production and toolkit management?

Our aim is to contribute to a many-facetted approach by examining the relation of chipped stone industries to various aspects of the Neolithic society. In this context we took all available published data into consideration, trying to elaborate a common frame of approach. Moreover, we studied the unpublished industry of Kavallari – Neolithic settlement excavated during 2006 and 2007 by Stavros Kotsos (16th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities).

Statistic analyses reveal significant variation among minor geographical units, defined by three main rivers that flow into the Aegean (Axios, Strymon, Nestos), as well as among the successive phases of the settlements. As a conclusion, chipped stone differentiation is attributed to changeable conditions, under the influence of environmental and cultural factors.

Αντικείμενο αυτής της εργασίας αποτελούν οι λιθοτεχνίες πελεκημένου λίθου της Ανατολικής και Κεντρικής Μακεδονίας κατά τη Νεολιθική Εποχή. Ως θεματικός άξονας διατυπώνεται το ερώτημα πώς διάφοροι παράγοντες επηρέασαν τη διαμόρφωση των λιθοτεχνιών και κάτω από ποιες συνθήκες. Κατ’ επέκταση με ποιους τρόπους προσεγγίζεται ερμηνευτικά η διαφοροποίηση των λιθοτεχνιών ως προς τις πρώτες ύλες, την παραγωγή και τη διαχείριση των προϊόντων.

Στόχος μας είναι να συμβάλλουμε σε μία πολύπλευρη προσέγγιση των λιθοτεχνιών, εξετάζοντας τη σχέση του πελεκημένου λίθου με διάφορες όψεις της νεολιθικής κοινωνίας. Πάνω σε αυτήν τη βάση αξιολογήσαμε μεγάλο όγκο βιβλιογραφικών δεδομένων που αφορούν στην υπό εξέταση περιοχή, επιχειρώντας την ανάπτυξη ενός ενιαίου πλαισίου προσέγγισης. Συμπληρωματικά μελετήσαμε την αδημοσίευτη λιθοτεχνία του Καβαλλαρίου – οικισμός στη λεκάνη του Λαγκαδά, που ανασκάφηκε το 2006 και το 2007 από τον Σταύρο Κώτσο (ΙΣΤ΄ ΕΠΚΑ).

Οι στατιστικές αναλύσεις αποκαλύπτουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις επιμέρους γεωγραφικές ενότητες, οι οποίες ορίζονται από τρεις κύριους ποταμούς που εκβάλλουν στο Αιγαίο (Αξιός, Στρυμόνας, Νέστος), αλλά και ανάμεσα στις διαδοχικές φάσεις των οικισμών. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι λιθοτεχνίες πελεκημένου λίθου διαφοροποιούνται κάτω από μεταβαλλόμενες συνθήκες, υπό την επίδραση περιβαλλοντικών και πολιτισμικών παραγόντων.