Δημιουργία ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης για την παιδαγωγική αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας στην εκπαιδευτική πράξη: μελέτη ενός πολυμορφικού μοντέλου εφαρμογής με χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον

Abstract

This emancipatory action- research started in February, 2006 and was completed in June, 2007.The main objective, was to put into practice an educational and research-teaching action for the pedagogical exploitation of Information Computer Technologies (ICT) anchored in the implementation of a Polymorphic Implementation Model of an e-Learning Critical Community for two teachers’ teams. The Hybrid Model for the in-school distance-based training programme was connected to the technological and the critical-reflective pedagogical instruction and supported by a blended approach: a Web based learning platform and face-to-face teaching. The research area was located within the Critical-Dialectical Paradigm; the latter adopts the emancipatory cognitive interest and critical awareness, and emphasizes the political, ethical, social and critical dimension of teaching. Critical-Dialectical Paradigm had been integrated in the project «Epict-Esperides», supported by the Laboratory of «Informatics in Education», Department of Primary Education, University of Athens. This was in association with some others international section agents. An essential point in the training and researching-instructive action was the provocation of personal and teaching change targeting the investigation of the e-learning community members’ personal and teaching change processes. In particular, there was an effort to shed light, first on the possibility of the ICT embodiment into the educational procedures with an emancipatory approach to Knowledge, and secondly on quality e-learning. In order to explore the personal theories, operational cognitions, and educational practices of the LCP members, a framework, was adopted in association to the broader structural, social and cultural environment of their action. Juxtaposition and interpretation of the personal theories were based on the critical-reflective analysis, with the teaching practice and the framework, and targeted at the reconstruction and conjunction of participants’ new visions. These visions were connected to actions of researching, teaching, the social nature of instruction as well as participants’ personal and professional development. From a research viewpoint, two different triangulation types were implemented: (a) the methodological triangulation and (b) the combined triangulation levels. The analysis of the quality data was conducted based on Grounded theory. This combination was used to ensure reliability and credibility of the action - research approach. The Activity Theory was also applied for the design and the development of the study as well as the structure and analysis of the system. The participants used the computer into the educational process, not only as a cognitive but also as an emancipatory tool, and examined ways and actions to transform the educational and, in the long run, the social reality. The most significant finding in this study, connected to the critical-reflective action- research, was that the e-Learning Community’s LCP members achieved their personal and teaching change through a thorough examination of authentic issues. This means that such improvement and development was powered by getting involved in emancipatory practices for forwarding Education for a “viable future”. Finally, the researcher believes that an e-learning Polymorphic Implementation Model can promote a quality pattern of Distance Education; a Critical Community of Learners can exist if located in Quality and Meaningful Learning.

Η παρούσα χειραφετική έρευνα δράσης ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2007. Επιδιώκεται μέσα από την εφαρμογή ενός Πολυμορφικού Μοντέλου Εφαρμογής μιας κριτικής Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης, η εφαρμογή μιας επιμορφωτικής και ερευνητικής-διδακτικής δράσης για την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική πράξη με χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον. Το Υβριδικό Μοντέλο Εφαρμογής ενδοσχολικής επιμόρφωσης της διατριβής συνδέει την τεχνολογική και κριτικο-στοχαστική παιδαγωγική κατάρτιση με την υποστήριξη της τεχνολογίας ασύγχρονης εκπαίδευσης και τη διά ζώσης διδασκαλία. Εντάσσεται επιστημολογικά στο Κριτικό-Διαλεκτικό Παράδειγμα, το οποίο υιοθετεί το χειραφετικό ενδιαφέρον για τη γνώση και την κριτική συνείδηση και δίνει βαρύτητα στην πολιτική, ηθική, κοινωνική και κριτική διάσταση της διδασκαλίας. Η δράση αυτή εντάσσεται στο πρόγραμμα «Ε.P.I.C.T-Esperides», το οποίο υλοποιείται από το Εργαστήριο «Πληροφορικής στην Εκπαίδευση» του Π.Τ.Δ.Ε του Πανεπιστημίου Αθηνών με τη συνεργασία διακρατικών φορέων. Βασικό σημείο της επιμορφωτικής και ερευνητικής - διδακτικής δράσης είναι η πρόκληση διδακτικής αλλαγής, υιοθετώντας ως σχέδιο της κεντρικής Δραστηριότητας της διατριβής, ένα «πλαίσιο διάγνωσης και πρόκλησης διδακτικής αλλαγής» με μακροπρόθεσμο στόχο την κοινωνική αλλαγή, στα πλαίσια μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής. Μελετώνται οι διαδικασίες των αλλαγών των μελών της ΗΚΜ, η δυνατότητα ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία με χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον και η δυνατότητα ύπαρξης ποιοτικής Μάθησης στην εξ Αποστάσεως εκπαίδευση. Διερευνώνται οι προσωπικές θεωρίες/πραξιακές γνώσεις και οι εκπαιδευτικές πρακτικές τους, σε συσχετισμό με το ευρύτερο θεσμικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο που διαμορφώνει τις πρακτικές αυτές. Μέσα από την κριτική αναστοχαστική ανάλυση, αντιπαράθεση και ερμηνεία των προσωπικών θεωριών με την εκπαιδευτική πράξη και το πλαίσιο, η ερευνήτρια στοχεύει στην αναδόμησή τους και στη σύζευξη των νέων ενοράσεών τους με δράσεις ερευνητικές, διδακτικές, κοινωνικές, προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης. Στην παρούσα έρευνα εφαρμόζονται δυο διαφορετικά είδη τριγωνοποίησης (α) μεθοδολογική και (β) των συνδυασμένων επιπέδων. Η ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων γίνεται μέσα από τη Θεμελιακή θεωρία (Grounded theory). Για το σχεδιασμό, τη μελέτη και την ανάλυση του συστήματος και των δομικών στοιχείων των ΗΚΜ της διατριβής εφαρμόζεται η Θεωρία της Δραστηριότητας (Activity Theory). Παράλληλα με την τριγωνοποίηση, η αξιολόγηση των θεματικών κατηγοριών, η συσχέτιση κατηγοριών-κειμένων, η θεωρητική θεμελίωση της εννοιολογικής κατηγοριοποίησης και η συσχέτιση ανάλυσης περιεχομένου των κατηγοριών της ερευνήτριας με την αποδοχή ανάλυσης περιεχομένου από τους εκπαιδευτικούς*, εξασφαλίζουν την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της έρευνας δράσης της διατριβής. Τα σημαντικότερο εύρημα της παρούσας κριτικο-αναστοχαστικής έρευνας δράσης είναι ότι τα μέλη της ΗΚΜ επιτυγχάνουν την προσωπική και διδακτική τους αλλαγή, εμβαθύνοντας σε αυθεντικά θέματα, εμπλεκόμενα σε χειραφετικές πρακτικές και στοχεύουν σε μια Εκπαίδευση για ένα βιώσιμο μέλλον. Αξιοποιούν παιδαγωγικά τον υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία, όχι μόνο ως γνωστικό αλλά και ως χειραφετικό εργαλείο, εξετάζοντας τρόπους με τους οποίους μπορούν να μετασχηματίσουν την εκπαιδευτική και την κοινωνική πραγματικότητα, στα πλαίσια μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής. Παράλληλα, η ερευνήτρια, συνυπολογίζοντας τη μελέτη των αποτελεσμάτων των Δραστηριοτήτων της διατριβής, θεωρεί πως ένα Πολυμορφικό Μοντέλο Εφαρμογής, σαν αυτό της παρούσας διατριβής, μπορεί να προωθήσει μια Ποιοτική Νοηματοδοτημένη Μάθηση στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση.