Λεμφώματα οριακής ζώνης: κλινική και εργαστηριακή μελέτη

Abstract

The present thesis aims to study the subentities of marginal zone lymphomas (MZL) and to compare the main clinical, laboratory, histologic, immunophenotypic and molecular findings among them. For this purpose 178 patients were retrospectively analyzed. These patients were diagnosed and followed in the First Deprtment of Internal Medicine and Department of Haematology of the University of Athens, during the last 23 years. MALT lymphomas were the most common category. However in this analysis only patients with primary involvement of the non-gastric MALT site were included, representing 43% of the studied population (76 patients). Among the other categories, 80 patients with splenic MZL (SMZL), 12 with nodal MZL (NMZL) and 10 with primary bone marrow MZL (PBMZL) were studied. Although PBMZL is not recognized as a separate entity, we consider this to be necessary in order to include and describe a subgroup of patients who present blood and bone marrow involvement without evidence of any other disease localization. The clinical and laboratory characteristics of the four subcategories studied presented significant similarities and differencies as we describe below. Patients’ median age was 63 years with a wide range and a slight female predominance. Their performance status was excellent in the great majority while B-symptoms were rare. Cytopenias were mainly noticed in SMZL patients and lymphocytosis in SMZL and PBMZL cases. In the latter cases it represented the characteristic hematologic finding. All 4 MZL categories presented paraproteinemia and autoimmune disorders at varying frequency. The majority of patients were classified as low or low-intermediate risk according to the IPI. Bone marrow was infiltrated in all SMZL and PBMZL cases, in almost half of the NMZL cases, while it was not often in MALT lymphomas. The pattern of infiltration was in most cases nodular or mixed, while intrasinusoidal infiltration was mainly noticed in SMZL, suggesting that this type of infiltration although characteristic is not pathognomonic of SMZL. Immunohistochemical studies revealed that the expression of cyclin-D1 is extremely rare in MZL. Plasmacytic differentiation was not so common in SMZL and PBMZL cases. NMZL and MALT lymphomas presented expression of CD138 in 37% and 20% of the cases respectively. Primary skin, lung and salivary gland localizations of MALT lymphoma were most commonly associated with plasmacytic differentiation. Plasmacytic differentiation was not associated with clinical or laboratory parameters of the disease or the presence and degree of paraproteinemia. Aggiogenesis was studied using the antibody anti-CD34. A morphometric study of bone marrow angiogenesis in MZL except MALT lymphomas, revealed that the microvessel density as well as the total vascular area were higher in MZL than in controls. The prognostic significance of angiogenesis was not analyzed in this study...

Στην παρούσα μελέτη συμπεριελήφθησαν ασθενείς με ΛΟΖ κατά την χρονική περίοδο 1985-2008. Συχνότερη ομάδα ήταν αυτή των ΕΛΟΖ, από την οποία ωστόσο αναλύθηκαν μόνο οι ασθενείς με πρωτοπαθή θέση εντόπισης εκτός του στομάχου (76 ασθενείς). Το ΣΛΟΖ ήταν η δεύτερη συχνότερη κατηγορία ΛΟΖ με 80 ασθενείς, ενώ το ΛΛΟΖ και το πρωτοπαθές ΛΟΖ του μυελού των οστών ήταν λιγότερο συχνά (12 και 10 ασθενείς αντιστοίχως). Το πρωτοπαθές ΛΟΖ του μυελού των οστών αν και δεν περιλαμβάνεται στην ταξινόμηση του ΠΟΥ, στην παρούσα μελέτη θεωρήθηκε αναγκαία η αναγνωρίση του ως ξεχωριστής κατηγορίας προκειμένου να περιγραφούν οι ασθενείς που παρουσιάζουν αποκλειστικά και μόνο διήθηση του αίματος και του μυελού των οστών από λεμφωματικά κύτταρα προερχόμενα από την οριακή ζώνη. Συνολικά μελετήθηκαν 178 ασθενείς. Τα κλινικοεργαστηριακά χαρακτηριστικά ασθενών δεν παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές αλλά και αρκετές ομοιότητες 4 κατηγοριών. Η διάμεση ηλικία ήταν τα 63 έτη με μεγάλο εύρος διακύμανσης και μικρή υπεροχή των γυναικών. Τα Β-συμπτώματα ήταν σπάνια και η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών παρουσίαζε άριστη κατάσταση φυσικής ικανότητας. Οι αιματολογικές διαταραχές ήταν κατά πολύ συχνότερες στο ΣΛΟΖ. Λεμφοκυττάρωση παρατηρήθηκε μόνο στους ασθενείς με ΣΛΟΖ και πρωτοπαθές ΛΟΖ του μυελού των οστών. Η παρουσία παραπρωτεϊναιμίας και αυτοάνοσων διαταραχών ήταν κοινές και στις 4 κατηγορίες ΛΟΖ με διαφορετική όμως συχνότητα. Η πλειονότητα των ασθενών κατατάχθησαν ως χαμηλού ή χαμηλού ενδιάμεσου κινδύνου με βάση τον Διεθνή Προγνωστικό Δείκτη. Διήθηση του μυελού των οστών παρατηρήθηκε σε όλους τους ασθενείς με ΣΛΟΖ και πρωτοπαθές ΛΟΖ μυελού των οστών, ήταν λιγότερο συχνή στο ΛΛΟΖ και ακόμα σπανιότερη στο ΕΛΟΖ. Το πρότυπο διήθησης ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις οζώδες ή μικτό, ενώ ενδοκολποειδική διήθηση ανευρέθηκε κυρίως στο ΣΛΟΖ. Η μελέτη με ανοσοϊστοχημεία ανέδειξε την απουσία έκφρασης κυκλίνης D1 στο σύνολο σχεδόν των ασθενών. Η μελέτη της πλασματοκυτταρικής διαφοροποίησης με το αντίσωμα αντι-CD138 ανέδειξε ότι η πλασματοκυτταρική διαφοροποίηση δεν ήταν συχνή στο ΛΟΖ. Παρατηρήθηκε κυρίως στα ΛΛΟΖ και ΕΛΟΖ (δέρματος, πνεύμονα, σιελογόνων αδένων). Στις κατηγορίες αυτές δεν φάνηκε να σχετίζεται με άλλα χαρακτηριστικά της νόσου ούτε και με την ύπαρξη και το βαθμό της παραπρωτεϊναιμίας. Η μελέτη της αγγειογένεσης με την χρήση του μονοκλωνικού αντισώματος CD34 ανέδειξε ότι, σε σχέση με τους φυσιολογικούς μάρτυρες, ο ολικός αριθμός των μικροαγγείων ανά οπτικό πεδίο και η συνολική αγγειακή περιοχή είναι σημαντικά μεγαλύτερες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αγγειογένεση ενδεχομένως να είναι σημαντική στην παθογένεια των λεμφωμάτων αυτών. Η έκφραση του δείκτη ΖΑΡ-70 ήταν σπάνια και στις 4 κατηγορίες ΛΟΖ. Στο ΣΛΟΖ μελετήθηκε το πρότυπο των σωματικών υπερμεταλλάξεων των IgVH γονιδίων σε 22 ασθενείς. Η μελέτη αυτή κατέδειξε ότι το ΣΛΟΖ αποτελεί μια ετερογενή κατηγορία καθώς στις μισές σχεδόν περιπτώσεις τα IgVH γονίδια είναι μη μεταλλαγμένα..