Μελέτη δια του κοινού και ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης της εξέλιξης του εντερικού σωλήνα ορνιθίων καθώς και της ιστοχημικής έκφρασης της αλκαλικής φωσφατάσης

Abstract

The aim of this work was the study by means of light and scanning electron microscope of the morphological changes of pre-villous ridges, villi, epithelial cells (absorptive and goblet cells) muscle layer as well as of the histochemical expression of intestine alkaline phosphatase in chickens (broillers-Ross) from the 11th day of incubation to the 60th day after hatching. The development of the intestine has been studied in 128 broilers (51 foetus, 77 chicks and chickens). Different parts of the small (duodenum, rest small intestine) and large (caecum) intestine were examined. Out of them 128 birds (51 foetus, 77 chicks and chickens ) were examined by means of light microscope and 52 birds (17 foetus, 35 chicks and chickens ) were examined by means of scanning electron microscope. On the embryo intestinal mucosa the formation of definite villi was preceded by the development of one set (set I) of 16 previllous ridges(l-4 ranks) that run lengthwise along the intestine on the 11th day of incubation. They were straight at the beginning and fold into highly regular zigzag pattern afterwards (14d). A second set of villi (set II) was formed between the previllous ridges of set I and so the final number of the previllous ridges was 32 (5th rank). Single villus developed between every two successive bends in the ridge, so each ridge developed double row of villi (18 days F). At the 21st day the villi were longer, finger like and of unequal length due to the presence of the lower villi (set II) among them. After hatching, the villi were well formed with intervilli cuts along their sides. The rest small intestine villi were lower than that of duodenum. The zigzag pattern was preserved in the chickens too, although it was not easily visible. Respectively, the crypts were increased with the age.121Columnar epithelium lined the luminal surface with goblet cells. At the hatching time a few globule leucocytes were observed while they were more after the 7th day. The epithelial cells at the 11th day of incubation performed round prompting surface that at the 16th day were located only on the up 1/2 of the ridges and at the 18th day was not so intense. At the 21st day the surface was not prompting anymore while after hatching the cells contours were evident as well as the crypts openings. The goblet cells openings were visible from the 16th of incubation. The microvilli of the epithelial cells were dense . The inner circular muscle was already differentiated on the 11th day while the outer longitudinal muscle and the muscularis mucosa were seen in the 16-day embryos. The three parts of caecum at first presented almost the same picture only the lumen diameter was narrower at the base and wider at the top and were covered by one layer of epithelium and undifferentiated mesenchyma. The caecum base presented elevations of the epithelium that later were formed to villi similar to those of the small intestine. The rest two parts of caecum presented ridges with low villi. During the foetal life, the duodenum as well as the rest small intestine presented a slight in parts ALP-ase activity along the outer edge of the brush border which was more intense on the 16th day, even more on the 18th while on the 21st day it was a strong one. The reaction was present also in the cytoplasm between the brush border and the nucleus. After hatching, a strong reaction was observed along the brush border of both villi and crypts. As far as in the caecum is concerned a weak ALP-ase reaction was also observed during foetal life along the outer edge of the brush border becoming stronger in its anterior part after hatching. The middle and the122posterior parts of the caecum presented a slight / mild reaction up the 20 days and a moderate / strong reaction from the 25th day onwards.

Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η μελέτη δια του φωτονικού και του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης (ΗΜΣ) των μορφολογικών μεταβολών των προλαχνοειδών επαρμάτων, των λαχνών, των επιθηλιακών κυττάρων (απορροφητικών και καλυκοειδών), του μυϊκού χιτώνα καθώς επίσης και της ιστοχημικής (μέθοδο Αζο ) έκφρασης της αλκαλικής φωσφατάσης του εντέρου σε ορνίθια (κρεατοπαραγωγής - οίκου Ross) από την 11η ημέρα της επώασης έως την 60 η μετά την εκκόλαψη. Ειδικότερα μελετήθηκαν 128 δείγματα (51 έμβρυα, 77 νεοσσοί και ορνίθια) τα οποία ελήφθησαν από διάφορα τμήματα του λεπτού (δωδεκαδάκτυλο, υπόλοιπο λεπτό έντερο) και του παχέος εντέρου (τυφλά) σε διάφορες ηλικίες της εμβρυϊκής και της μετεμβρυϊκής ζωής. Από αυτά, 128 δείγματα (51 έμβρυα, 77 νεοσσοί και ορνίθια) εξετάσθηκαν με το οπτικό μικροσκόπιο και 52 δείγματα (17 έμβρυα, 35 νεοσσοί και ορνίθια) με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (ΗΜΣ). Στο βλεννογόνο του λεπτού εντέρου του εμβρύου παρατηρήθηκαν τόσο με το κοινό όσο και με το ΗΜΣ την 11η ημέρα της επώασης 16 προλαχνοειδή επάρματα της πρώτης ομάδας (1ης-4ης τάξης). Την 16η εμβρυϊκή ημέρα ο αριθμός των προλαχνοειδών επαρμάτων είχε διπλασιασθεί στα 32 με την εμφάνιση της δεύτερης ομάδας επαρμάτων (5ης τάξης). Η μελέτη της πορείας των προλαχνοειδών επαρμάτων κατά μήκος του εντέρου έγινε δυνατή μόνο με το ΗΜΣ. Έτσι, τα προλαχνοειδή επάρματα στην αρχή ήταν ευθέα ή ελαφρώς ελικοειδή (11η εμβρυϊκή ημέρα) και στη συνέχεια εμφάνιζαν κανονική ελικοειδή πορεία (14η εμβρυϊκή ημέρα) η οποία διατηρείτο και στα ορνίθια.118Όσον αφορά το σχηματισμό και την εξέλιξη των λαχνών, αυτές προέρχονταν δια διογκώσεων των κορυφών των ελικοειδών επαρμάτων (16η εμβρυϊκή ημέρα). Ακολουθούσε η δημιουργία ατομικών λαχνών από κάθε διόγκωση. Πρέπει να τονισθεί ότι δημιουργείτο διπλή σειρά λαχνών από κάθε ελικοειδές έπαρμα. Οι λάχνες, στις 21 ημέρες επιμηκύνοντο, παρουσίαζαν μορφή δακτύλου και δεν ήταν ισοϋψείς λόγω της παρουσίας μεταξύ αυτών των χαμηλότερων λαχνών (5ης τάξης). Μετά την εκκόλαψη, οι λάχνες ήταν καλά σχηματισμένες με εγκάρσιες εγκοπές στις πλευρές τους. Οι λάχνες του υπολοίπου εντέρου ήταν χαμηλότερες από αυτές του δωδεκαδακτύλου. Ανάλογα οι κρύπτες αυξάνονταν σε βάθος προϊούσης της ηλικίας. Το επιθήλιο που εκάλυπτε τα επάρματα και τις λάχνες ήταν μονόστιβο κυλινδρικό με καλυκοειδή κύτταρα. Τα επιθηλιακά κύτταρα, την 11η ημέρα επώασης, παρουσίαζαν με το ΗΜΣ στρογγυλή προέχουσα επιφάνεια κορυφής που περιορίσθηκε τη 16η στο ανώτερο ήμισυ των επαρμάτων. Στη συνέχεια, τη 18η ημέρα δεν παρατηρήθηκε τόσο έντονη προέχουσα επιφάνεια και στις 21 ημέρες δεν προείχε πλέον η επιφάνειά τους. Μετά την εκκόλαψη, ήταν εμφανή τα περιγράμματα των επιθηλιακών κυττάρων καθώς και τα στόμια των κρυπτών. Με το ΗΜΣ τα στόμια των καλυκοειδών κυττάρων διεκρίνοντο από τις 16 ημέρες επώασης. Οι μικρολάχνες των επιθηλιακών κυττάρων στο ΗΜΣ ήταν πολυάριθμες και πυκνές, ενώ των καλυκοειδών ήταν πολύ λίγες. Η έσω κυκλική μυϊκή στιβάδα είχε διαφοροποιηθεί νωρίτερα από τις 11 ημέρες, ενώ η έξω επιμήκης και η βλεννογόνιος μυϊκή στιβάδα παρατηρήθηκαν στα έμβρυα 16 ημερών. Οι τρεις μοίρες του τυφλού αρχικά παρουσίαζαν την ίδια σχεδόν εικόνα μόνο που η διάμετρος του αυλού ήταν μικρότερη στη βάση και119ευρύτερη στην κορυφή και είχαν μονόστιβο επιθήλιο και αδιαφοροποίητο μεσέγχυμα. Η βάση στη συνέχεια παρουσίαζε κυρίως με το ΗΜΣ ανυψώσεις του επιθηλίου, οι οποίες βαθμιαία σχημάτισαν κανονικές λάχνες ανάλογες με αυτές του λεπτού εντέρου. Επίσης, το σώμα (μεσαία μοίρα) και η κορυφή (οπίσθια μοίρα) παρουσίασαν ακρολοφίες, παράλληλες ή διαφόρου κατευθύνσεως αντίστοιχα, οι οποίες έφεραν χαμηλές λάχνες που ήταν ακόμη χαμηλότερες και πιο επίπεδες στην οπίσθια μοίρα. Η αλκαλική φωσφατάση κατά την εμβρυϊκή ζωή από την 11η ημέρα της επωάσεως παρουσίαζε στο δωδεκαδάκτυλο και στο υπόλοιπο λεπτό έντερο ασθενή κατά τόπους δραστηριότητα στο έξω άκρο της ραβδωτής παρυφής, η οποία γινόταν βαθμιαίως εντονότερη τη 16η ημέρα, και πολύ έντονη και συνεχής την 21η ημέρα. Μετά την εκκόλαψη, παρατηρήθηκε ισχυρή δραστηριότητα κατά μήκος της ραβδωτής παρυφής λαχνών και κρυπτών. Στο τυφλό του εμβρύου διεκρίνετο ελαφρά έκφραση της αλκαλικής φωσφατάσης κατά μήκος του εξωτερικού άκρου της ραβδωτής παρυφής. Μετά την εκκόλαψη, όμως, παρατηρήθηκε στην αρχική μοίρα (βάση) του τυφλού ισχυρή δραστηριότητα, η οποία διατηρήθηκε μέχρι την 60η ημέρα, σε αντιδιαστολή με τις δύο άλλες μοίρες (σώμα και κορυφή) που μέχρι την ηλικία των 20 ημερών παρουσίαζαν ελαφρά ή μέτρια δραστηριότητα, η οποία στη συνέχεια από την 25η ημέρα ήταν αυξημένη ( μέτρια έως έντονη).