Το ανατολικό κτηριακό συγκρότημα ΙΑ - ΙΒ - ΙΔ στη μυκηναϊκή ακρόπολη στα Κανάκια Σαλαμίνας: περιεχόμενο και λειτουργία

Abstract

This thesis derives from the study of the Eastern Building Complex on the Mycenaean acropolis at Kanakia, Salamis, which is being excavated since 2000 by the University of Ioannina. It consists of 7 chapters and 10 appendices, with special emphasis on the retrieved pottery. The excavation of the acropolis has been steadily revealing the major urban centre of Salamis during the Late Mycenaean period, illuminating aspects of the history and conduct of the local population, until the total abandonment of the site, within the general horizon of the fall of the palaces ca. 1200 B.C. In the chapters of the thesis are presented all data (topographical, architectural and contents) concerning the Eastern Complex, which has been uncovered on the upper level of the acropolis and forms part of the local palatial unit; this is demonstrated by a number of elements and on the basis of a new suggested approach for the identification of such centres. In this framework, the Eastern Complex had a multileveled and controlling role for the circulation on the upper level of the acropolis and comprised storage and auxiliary rooms, working areas and other rooms. Special emphasis is laid on the Mycenaean pottery from the Eastern Complex. The lack of similar local studies and the limited knowledge of the Mycenaean period in Salamis was a challenge for the approach of the material. With a combined study of typological, morphological and analytical (petrographical and chemical) characteristics, pottery groups from Aegina and Attica were documented, which are formed by the same construction technique. Particularly revealing for the pottery production on Aegina was the identification of a broad repertory of pot-shapes, made of a kitchen-ware fabric. Local production of pottery was not identified. Of considerable value is the lime plaster found on the interior of clay bath-tubs from the Eastern Complex and on the floors and walls of areas in Building Gamma as coating. The similar mode of construction and the high quality of the plaster highlight the level of technical knowledge and underline the notion of its local production. Further study of the pottery found in other buildings of the acropolis and the continuing excavation of the architectural network will enrich the outlined background, complete aspects of pottery production and consumption, on a local and regional level, and will further illuminate the life of the population of the Mycenaean capital of Salamis.

Η εργασία απορρέει από τη μελέτη του Ανατολικού Κτηριακού Συγκροτήματος στη Μυκηναϊκή ακρόπολη στα Κανάκια Σαλαμίνας, η οποία ανασκάπτεται συστηματικά από τον Τομέα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η διατριβή διαρθρώνεται σε 7 κεφάλαια και 10 παραρτήματα, με ιδιαίτερη έμφαση στην εντοπισθείσα κεραμεική. Η ανασκαφή της ακρόπολης αποκαλύπτει σταδιακά το μείζον αστικό κέντρο της Σαλαμίνας κατά την Ύστερη Μυκηναϊκή εποχή, φωτίζοντας πτυχές της ιστορίας και δράσης των κατοίκων της, έως την πλήρη εγκατάλειψή της, μέσα στον γενικό ορίζοντα της πτώσης των ανακτορικών κέντρων περί το 1200 π.Χ. Στα κεφάλαια της διατριβής παρουσιάζονται όλα τα δεδομένα (τοπογραφικά, αρχιτεκτονικά και περιεχόμενο) από το Ανατολικό Συγκρότημα που έχει αποκαλυφθεί στο ανώτερο επίπεδο της ακρόπολης και αποτελεί μέρος του τοπικού ανακτορικού κτηριακού ιστού, όπως τεκμηριώνεται από μία σειρά στοιχείων και με βάση μία νέα προτεινόμενη αναζήτηση τέτοιων κέντρων. Στο πλαίσιο αυτό, το Ανατολικό Συγκρότημα είχε πολύπλευρο και ρυθμιστικό ρόλο για την κίνηση στο ανώτερο επίπεδο της ακρόπολης και περιελάμβανε αποθηκευτικούς, παραγωγικούς και άλλους χώρους. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη Μυκηναϊκή κεραμεική του Ανατολικού Συγκροτήματος. Η έλλειψη αντίστοιχων μελετών και η εν γένει ελλιπής γνώση αυτής της περιόδου στο νησί απετέλεσαν πρόκληση για τον τρόπο προσέγγισης του υλικού. Μέσω της συνδυασμένης μελέτης τυπολογικών, μορφολογικών και αναλυτικών (πετρογραφικών και χημικών) χαρακτηριστικών, τεκμηριώθηκαν κατηγορίες κεραμεικής από την Αίγινα και την Αττική με όμοια κατασκευαστική τεχνική. Ιδιαίτερα αποκαλυπτική για την παραγωγή της Αίγινας υπήρξε η αναγνώριση ενός διευρυμένου σχηματολογίου αγγείων κατασκευασμένων από μαγειρικό πηλό. Αντίθετα, δεν τεκμηριώθηκε η τοπική κατασκευή αγγείων. Σημαντική διάσταση λαμβάνει το ζήτημα του είδους των ασβεστοκονιαμάτων στο εσωτερικό πήλινων λουτήρων και σε τοίχους και δάπεδα χώρων του Κτηρίου Γ ως επάλειψης. Η όμοια και υψηλή ποιότητα κατασκευής των ασβεστοκονιαμάτων υποδεικνύει το επίπεδο τεχνογνωσίας και παράλληλα υποβάλλει την ιδέα παραγωγής ασβεστοκονιάματος σε κάποιο τμήμα της ακρόπολης. Η περαιτέρω μελέτη κεραμεικής από άλλα κτήρια της ακρόπολης και η συνεχιζόμενη αποκάλυψη του οικιστικού πλέγματος θα εμπλουτίσει το διαμορφωθέν υπόβαθρο, θα συμπληρώσει πτυχές της κεραμεικής παραγωγής και κατανάλωσης, σε τοπικό και ευρύτερο πλαίσιο, και θα φωτίσει περαιτέρω τη δράση και το επίπεδο ζωής των κατοίκων της Μυκηναϊκής πρωτεύουσας της Σαλαμίνας.