{L' } arterite a travers le roman francophone Grec du XXe siecle

Abstract

This PhD seeks to demonstrate the otherness through the greek francophone literary production of the 20th century, whose roots date before the 1821greek revolution and which has been reinforced after the two world wars. The greek francophone literature, as all the literatures of the migrancy, constitutes the field where the authors are tormented by the questioning of the Other and inquire the self-definition through the Other. Throughout the novels of the Greek francophone authors, which are written in the natural and linguistic space of the other, this research aims at the approach of the Other, defines the different forms which express this exil and through their usual subjects and their style, tries to define who this Other is and if there are any common axis among them. In other words, it is undertaken an approach of the european culture, experienced by the Greek, for whom the west had always been representing the progress, the renovation and the orignality. The criteria of the corpus studied were the greek roots of the authors, the language chosen (the french) and the gender (the novel). The interdisciplinary nature of the dipole identity-otherness led to an pluridisciplinary synthetic comparative approach - sociocultural, historical, philosophical, stylistic, textual and sciolinguistic, as well as the thorough examination of modern terms such as the hybridity, the diasporic literature, the multiculturalism and the bilinguism. After a bio-bibliographic presentation of the authors, we attempt to approach the main points of the authors’ issues, in order to clarify the strategies used to handle their identity crisis, their subsunption into a « team » and the image of the Other. In other words, we try to conceive if the novels of the Greek francophone authors have contributed to the creation of an greek-french identity and if there is a mutual renovation, rising from the greek-french contact.

Η παρούσα διατριβή ερευνά την ετερότητα στην γαλλόφωνη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, κυρίως στον εικοστό αιώνα, οι ρίζες της οποίας χρονολογούνται πριν από την επανάσταση του 1821, ενισχύθηκε με την μικρασιατική καταστροφή και τους δυο παγκόσμιους πολέμους. Κι αν δεν απέκτησε ποτέ ιδιαίτερα μαζικό χαρακτήρα ωστόσο καθώς η πνευματική κυρίως ελίτ κατέφυγε στην Γαλλία και ιδιαίτερα στο Παρίσι, το οποίο αποτέλεσε καταφύγιο για τους Έλληνες διανοούμενους την εποχή της Χούντας, η ελληνική γαλλόφωνη λογοτεχνία, όπως όλες οι μεταναστευτικές λογοτεχνίες, αποτελεί το πεδίο όπου ο συγγραφέας ταλανίζεται από την προβληματική του Άλλου και αναζητά τον αυτοπροσδιορισμό σε σχέση και μέσα από τον Άλλον. Μέσα από τα έργα των Ελλήνων γαλλόφωνων συγγραφέων, τα οποία είναι γραμμένα στον φυσικό αλλά και στον γλωσσικό χώρο του Άλλου, η διατριβή αυτή στοχεύει στην προσέγγιση του Άλλου, προσδιορίζει τις διαφορετικές μορφές με τις οποίες εκφράζεται αυτός ο εκπατρισμός, ο οποίος δεν είναι πάντα εξωτερικός, και μέσα από την θεματική και την τεχνοτροπία που επέλεξαν οι συγγραφείς, επιδιώκει να διακρίνει ποιος είναι αυτός ο Άλλος και αν υπάρχουν κοινοί άξονες ανάμεσά τους. Με άλλα λόγια, επιχειρείται μια ακόμη προσέγγιση της ευρωπαϊκής κουλτούρας από την πλευρά του Έλληνα, για την νοοτροπία του οποίου η Δύση πάντα αντιπροσώπευε την πρόοδο, την καινοτομία και την πρωτοτυπία. Η εργασία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στο μυθιστόρημα, το λογοτεχνικό είδος που εκφράζει πιο έντονα την προβληματική της ετερότητας. Κριτήρια της επιλογής αυτής αποτελούν οι ελληνικές ρίζες των συγγραφέων, ο γλωσσικός κώδικας που χρησιμοποίησαν (στην περίπτωσή μας τα γαλλικά) και το είδος που παρήγαγαν (το μυθιστόρημα. Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας του δίπολου ταυτότητα-ετερότητα χαράσεται με μια προσέγγιση συνθετική - κοινωνικοπολιτισμική, ιστορική, πολιτική, φιλοσοφική, στυλιστική, κοινωνιογλωσσική και κειμενική. Παρουσιάζεται το γενικό πλαίσιο της παγκόσμιας και ελληνικής γαλλοφωνίας, τα ειδικότερα χαρακτηριστικά του μυθιστορήματος, η εξέλιξη του μυθιστορηματικού είδους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Γαλλία κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, η σχέση μυθιστορήματος και κοινωνίας, η αυτοβιογραφική διάσταση του μυθιστορήματος, οι έννοιες της ταυτότητας και της ετερότητας, από την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, του Καρτέσιου και του Λοκ, ως τις σύγχρονες έννοιες της υβριδικότητας και της διασταύρωσης των ειδών (metissage) καθώς και λεγόμενες «λογοτεχνίες της ετερότητας» (εξωτικό μυθιστόρημα, αποικιοκρατικό, λογοτεχνία της εξορίας και της μετανάστευσης), για να φτάσει ως το φαινόμενο της διγλωσσίας και της «litterature metissee». Ύστερα από μια σύντομη βιο-βιβλιογραφική παρουσίασή τους, κάθε συγγραφέας μελετάται ξεχωριστά και προσεγγίζονται τα κύρια σημεία της θεματικής τους, με σκοπό να ανιχνευτούν με ποιες στρατηγικές, αυτή η κρίση ταυτότητας, η ένταξή τους σε ένα σύνολο και η εικόνα του Άλλου, εκφράζονται μέσα από τα κείμενα και ποια ερωτήματα γεννούν. Με άλλα λόγια, μελετάται αν το λογοτεχνικό έργο των Ελλήνων γαλλόφωνων συγγραφέων έχει συνεισφέρει στη δημιουργία μιας ελληνογαλλικής ταυτότητας και αν εν τέλει υφίσταται μια αμοιβαία ανανέωση και αλληλεπίδραση του γαλλικού στοιχείου από το ελληνικό και αντίστροφα.